Manuel Şanzıman Nasıl Çalışır
Şanzıman otomobillerde motorun yanında hareketi sağlamak; yön, tork ve hızı değiştirmek için kullanılmaktadır. Benzinli araçların tarihsel gelişiminde sürekli yeri olan ve günümüzde de kullanılmaya devam eden manuel şanzımanların çalışma şeklini mekanizmaya bağlı parçalar ile inceleyeceğiz.
06.08.2016 tarihli yazı 49390 kez okunmuştur.
Şanzıman sisteminin nasıl çalıştığı anlaşılmadan önce bunu mümkün kılan parçalar incelenmelidir.
Manuel Şanzımanın Parçaları
Debriyaj Pedalı
Üzerine basıldığında diyafram yayına baskı yapıp basınç plakasını gevşeterek kavrama ile bağlantıyı kesen ve tersi yapıldığında bağlantıyı sağlayan mekanik parçadır. Genellikle hidrolik olarak kontrol edilse de nadiren çeşitli kablo bağlantıları kullanılır.
Kavrama
Kavrama sistemi motor torkunu şanzımana ve sürüşe aktarmak için kullanılan parçalardan oluşmaktadır. Basınç plakası, diyafram yayı, kavrama diski, debriyaj rulmanı ve cıvata gibi malzemelerden oluşmaktadır. Debriyaj diski volan ile basınç plakası arasına yerleştirilir ve bir sürtünme aracı görevi görür.
►İlginizi Çekebilir: Hibrit Otomobiller Nasıl Çalışır?
Volan
Volan motorun krank milinin çıkışında bulunmaktadır. 4 zamanlı motorlarda patlama zamanında oluşan yüksek torku tüm zamanlara yayar ve böyle daha düzgün bir sürüş sağlar. Bunun yanında motor torkunu kavrama diskine aktarmaktır. Kavrama diski volanın pürüzsüz yüzeyine bağlanır ve böylece aynı açısal momentumda dönerler.
Debriyaj Çatalı
Vites koluna bağlı olan debriyaj çatalı bilezikleri çıkış şaftı üzerinde hareket ettirmek amacıyla kullanılır. Uygun vitesi seçmek için vitesi takarken hareket eder.
Bilezik
Asıl vites değişiminin gerçekleştiği yerdeki parçadır. Dişliler arasında kayar ve onlarla birleşir. Çoğunlukla çıkış mili üzerindedir. Bilezik belirlenen dişliye bağlandığında motor torku ara milden çıkış miline aktarılmış olur.
Senkromeç
Senkromeçler dişli ile bilezik arasında yer alır ve bu ikisi arasında hız farklı olsa bile bileziklerin dişlilerle birleşmesini sağlar. Böylece farklı hızlarda bile pürüzsüz bir geçiş olur.
Ara Mil
Motordan çıkan mile bağlı motor gücünün aktarıldığı mildir, buradaki dişliler milin üzerine doğrudan bağlı olup çıkış milindeki dişlilerle bağlanır ve hareket aktarılmış olur.
Çıkış Mili
Vites geçmedikçe ara mille birlikte dönmemektedir. Bunun nedeni ise ara milden farklı olarak çıkış mili üzerindeki dişliler mile rulman ile bağlıdır. Yani dişli serbest olarak milden bağımsız dönebilmektedir. Uygun vitese takıldığında dişliler arasındaki hareket bu mile aktarılır ve belirlenen vites oranında hız ve tork sağlanmış olur.
Dişli
Dişli boyutu ve oranı tork ve hız çıkışını belirlemektedir. Büyük vitesler daha fazla tork ve daha düşük hız sağlarken küçük dişliler daha küçük tork ve daha yüksek hız sağlamaktadır.
Mekanizma
Araç hareket halinde değil ve debriyaj pedalına basılıyken ayırma rulmanı diyafram yayı üzerine baskı yapar. Böylece basınç plakası ve volan arasındaki debriyaj diski serbest kalır ve motor ile şanzıman arasındaki bağlantı kesilmiş olur. Bağlantı olmadığından da bilezik dişliye geçtiğinde senkromeçler dişli hızlarını birbirine uyun hale getirebilir. Ayrıca geri vites dişlisinde senkromeç bulunmadığından bu işlem için aracın tamamen durgun halde olması gerekmektedir.
Pedal bırakıldığında basınç plakasının üzerine baskı uyguladığı kavrama plakası volanla mekanik bağlantıya geçer. Böylece motor ve şanzıman birlikte çalışır hale gelir.
►İlginizi Çekebilir: Artısıyla Eksisiyle Elektrikli Otomobiller
Vites kolunu hareket ettirerek seçilen birinci vites, birinci vites ve ikinci vites dişlisi arasında bulunan ayırma çatalının bileziği birinci vites dişlisi ile birleştirmesini sağlar. Daha sonra aracı hareket ettirmek için debriyajdan ayak yavaşça çekilip kademeli olarak artan bir baskıyla gaza basılır. Debriyaj tümüyle serbest kalınca araç birinci vitese geçer, motor şanzımanla bağlanmış olur.
Aynı işlem diğer vites değişimlerinde de yapılır. Bir ve ikinci vites bir bilezik ile üç ve dördüncü vites başka bir bilezik ile beşinci vites de yine farklı bir bilezik ile kontrol edilir. Vites koluna bağlı ayırma çatalı, bileziği önceki vitesten istenilen vitese doğru yönlendirir.
Aracı durdurmak için vites boşa alınınca tüm dişli bağlantıları ortadan kalkar. Ayrıca araç durduğunda veya kontak kapatıldığında dişlileri aşınmalardan korunması için vitesin boşta olması gerekmektedir.
Tüm işlemi görsel olarak incelemek için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
Kaynak:
► wonderfulengineering.com
YORUMLAR
Aktif etkinlik bulunmamaktadır.
- Dünyanın En Görkemli 10 Güneş Tarlası
- Dünyanın En Büyük 10 Makinesi
- 2020’nin En İyi 10 Kişisel Robotu
- Programlamaya Erken Yaşta Başlayan 7 Ünlü Bilgisayar Programcısı
- Üretimin Geleceğinde Etkili Olacak 10 Beceri
- Olağan Üstü Tasarıma Sahip 5 Köprü
- Dünyanın En İyi Bilim ve Teknoloji Müzeleri
- En İyi 5 Tıbbi Robot
- Dünyanın En Zengin 10 Mühendisi
- Üretim için 6 Fabrikasyon İşlemi
- Nasıl Dönüşür I Elektrik 4.0
- Nasıl Dönüşür I Fosil Yakıt
- Nasıl Dönüşür I Kompost
- Sigma DIN Rayı Çözümleri: Ürün Portföyü, Teknik Özellikler ve Kullanım Alanları
- Denizcilik Endüstri Uygulamaları ve Servis Bakım Süreçleri
- DrivePro Yaşam Döngüsü Hizmetleri
- Batarya Testinin Temelleri
- Enerji Yönetiminde Ölçümün Rolü: Verimliliğe Giden Yol
- HVAC Sistemlerinde Kullanılan EC Fan, Sürücü ve EC+ Fan Teknolojisi
- Su İşleme, Dağıtım ve Atık Su Yönetim Tesislerinde Sürücü Kullanımı
ANKET