Andre Marie Ampere’in Hayatı

Matematikçi, fizikçi, mucit… Ampere yaptığı çalışmalarla günümüz elektrik biliminin temellerinin atılmasında önemli rol oynamıştır. Elektrik akımının babası Andre Marie Ampere’in hayatını ve bilimsel çalışmalarını sizler için inceledik.

A- A+

10.06.2016 tarihli yazı 20202 kez okunmuştur.

Ampere'in Hayatı

20 Ocak 1775’te Lyon doğumlu olan Fransız fizikçi ve matematikçi Ampere, bilim tarihinin en ilginç kişilerinden biri olarak gösterilmektedir. Daha küçük yaşlarda matematik ve fiziğe büyük bir ilgi duymaya başlamıştı. Babasının Latince öğrenmesi yönünde ısrarları olmuş ancak bunu reddetmiştir. Ancak kendi çabalarıyla henüz 12 yaşındayken eski kitapları okuyabilmek için kendi kendine Latince öğrenmiştir. Öklit’in matematik problemlerini çözmesiyle başladığı matematik serüveni, profesörlüğü uzanmıştır. 1809 yılında matematik profesörü olarak çalışmaya başladığı Polietnik Okulu’nda uzun yıllar çalışmıştır. Elektrik ve manyetizma başta olmak üzere bilimin birçok dalında çalışmalarda bulunmuştur. 10 Haziaran 1836’da Marsilya’da hayata gözlerini yuman Ampere’in mezarı Paris’te bulunmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: Georg Simon OHM

Ampere’in Bilimsel Çalışmaları

Ampere, elektrik akımı ile mıknatıslanma arasındaki ilişkiyi açıklayarak elektromanyetizma adıyla yeni bir bilim dalının temellerini atmıştır. 1820 yılında fizikçi Örsted’in gözlemlerini referans alarak, içinden akım geçen bir iletkenin mıknatıs gibi davrandığını ve bu iletkenin çevresinde manyetik alan oluştuğunu açıkladı. Günümüzde elektrik motorlarından bilgisayarlarda veri kaydı için kullanılan sistemlere kadar birçok alanda bu elektromıknatıslar kullanılmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: James Clerk Maxwell

Ampere'in 1826 yılında bulduğu klasik elektromanyetizma yasası, iletken etrafında oluşan manyetik alanın yönünün akımın yönüne bağlı olduğunu açıklamaktadır. Bu kanunu 2 maddede toparlayacak olursak;

► Aynı yönlü (çapraz veya paralel olabilir) elektrik akımları birbirini çeker.
► Ters yönlü (çapraz veya paralel olabilir) elektrik akımları birbirini iter.

Ampere, bunu aşağıdaki gibi formülüze etmiştir. Bu formüldeki işaret belirsizlikleri klasik sağ el kuralı belirlenmektedir. İlerleyen yıllarda ise Maxwell bu formülleri genişletmiş ve elektromanyetizma formülleri Maxwell - Ampere yasaları olarak günümüze kadar gelmiştir.

Elektromanyetizma alanındaki kuramsal çalışmalarını 5 hafta gibi çok kısa bir sürede tamamlayan Ampere, buluşlarını uygulamaya da geçirmiştir. Elektrik akımı ölçümünde kullanılan ampermetre ve galvanometrenin mucidi Ampere’dir. Elektrik bilimine yaptığı katkılar nedeniyle, elektrik akımı birimine Ampere’in ismi verilmiştir.

Kaynak:

►Vikipedi
►Britannica