Statik kontaktörler, elektromekanik temas ve hareketli parça içermeyen, yarı iletken (tristör) tabanlı anahtarlama gerçekleştiren yapılardır. Anahtarlama işlemini mekanik kontaklar yerine yarı iletkenler aracılığı ile gerçekleştirdiklerinden dolayı geleneksel kontaktörlere kıyasla çok daha hızlı ve hassas çalışırlar. Ulaştığı yüksek hız sayesinde, hızlı devreye girip çıkan endüktif yüklerin bulunduğu sistemlerde kondansatör adımlarına anında müdahale sağlayarak kompanzasyonun etkin bir biçimde sürdürülmesine imkân kılar.

Kısacası statik kontaktörler, reaktif güce zamanında ve sessiz müdahaleler gerektiren uygulamalarda en verimli anahtarlama seçeneğini sunar. Bu noktada ENTES Statik Kontaktörleri (SC Serisi), 20 ms’den kısa tepki süresi ve ENTES reaktif güç röleleri gibi ENTES ekosistemine dahil olan ürünlerle eş tabanlı çalışabilmesi ile pazarda öne çıkar. Bu ürünleri detaylıca inceleyecek olursak;

 

ENTES Statik Kontaktör (SC Serisi), kompanzasyon panolarında kondansatör adımlarını 1 periyot (<20 ms) içerisinde devreye alıp çıkarabilen yarı iletken (tristör) tabanlı bir anahtarlama çözümüdür. Mekanik kontak içermeyen mimarisi sayesinde kullanıcısına sessiz, hızlı ve uzun ömürlü bir deneyim vaat eder. SC Serisi’ni benzerlerinden ayıran en kritik fark, kullanılan tristörlerin yüksek surge dayanımlarıdır. 5kV’a kadar ani gerilim darbelerine karşı koruma sağlayan cihazlar en zorlu şebeke koşullarında dahi sağladığı güvenlik ve dayanıklılık ile muadillerinin önüne geçmektedir.


Öne Çıkan Özellikler:

► 20 ms’den kısa tepki süresi: Kondansatör adımlarında gecikmesiz anahtarlama; hızlı yük değişimlerinde reaktif cezaların önlenmesinde yardımcı olur.

► Esnek tetikleme yelpazesi: RS-485 (Modbus-RTU) üzerinden haberleşen cihazlar otomasyon ile entegre sürülebilir. Bunun yanında cihazı 5-30 VDC ile doğrudan dijital tetikleme de yapılabilir.

► Termal güvenlik: Termal koruma ve reaktör termik girişi ile ısıl koşullar yakından izlenir, gerektiği takdirde koruyucu önlemler otomatikman devreye alınır.

► Durum izleme ve kurulum kolaylığı: Uyarı ledleri ve kolay montaj tasarımı sayesinde bakımı basitleşir, kompakt tasarımı ile pano içerisinde yer kaplamaz.

► Harmonikli ortamlarda güvenlik: FFT yaklaşımı ile çalışan ENTES reaktif güç röleleriyle birlikte yüksek harmonik bozucu yüklerde dahi kararlı anahtarlama dinamiği sağlar.

► Ekosistem Uyumu: ENTES RG3, RGA, RGSR, RGP serisi reaktif güç röleleri ile tam uyumlu çalışarak işletmenizde aynı ekosistemi kullanmanın rahatlığını yaşayabilirsiniz.

► Gelişmiş tetikleme davranışı: Cihazların kondansatör gerilimi maksimum gerilimden büyük olsa dahi tetikleyebilme kabiliyeti sayesinde farklı çalışma senaryolarında kesintisiz kontrol.


Teknik Özellikler:

► Gerilim seçenekleri: 440 V / 690 V
► Güç seçenekleri: 25 kVAr / 50 kVAr
► Tetikleme: RS-485 ve 5–30 VDC
► Koruma/İzleme: Termal koruma, reaktör termik girişi, uyarı LED’leri
► Çevresel dayanım: %95 bağıl nem altında çalışma
► Uygunluk: EN 60947-1 standardı

Statik Kontaktörlerin Çalışma Prensibi

Statik kontaktör, ModBus üzerinden ya da DC tetikleme girişleri vasıtasıyla reaktif güç kontrol rölesinden aldığı emirle tristör modüllerini devreye alır. Bu devreye alma işlemini kapasite üzerindeki gerilimle kapasitenin bağlı olduğu faz/fazların gerilimleri eşit olduğu anda yaparak kapasitenin devreye alınması anında akımın çok küçük olmasını sağlar. Bu sayede kapasiteler çok kısa sürelerde devreye alınıp çıkarılabilir. Röleden devreye alma emri gelince, kapasite 1 periyot içinde devreye alınabilir. Kapasiteler devrede değilken, bağlı oldukları faz/fazların geriliminin tepe değerinde şarjlı halde tutulurlar. Bu sıfır geçişinin sinüs dalgasında eğimin en az olduğu noktaya rastlamasını sağlar. Herhangi bir nedenle kapasite gerilimi, tepe değerden de yüksek bir noktada kalırsa(reaktörler buna neden olabilir) eşitlenme olamayacağı için tetikleme tepe noktasında yapılır.

Cihaz içerisinde termik koruma vardır. Sıcaklık belli bir değeri geçtiğinde kapasiteler bırakılır. Ayrıca dışarıdan termik bağlanabilir. Bu termikle cihaz alarm durumuna geçirilerek kapasiteler devreden çıkartılabilir. Örneğin reaktör termiğini buraya bağlayabilirsiniz. Bu giriş izolasyonludur. SSC-225/225S: 25 KVAR ve SC-250/250S: 50 KVAR 2 Tristörlü kontaktörler yalnız üçgen bağlı kondansatörler için kullanılabilir.


ENTES Statik Kontaktörleri Kullanma Talimatı için Tıklayınız

Statik Kontaktörler ve Bakım

İşletmelerde sık rastlanan arıza şekilleri aşağıdaki gibidir;

Kontaktörün çalışma ortamının kirliliği (toz, nem), kontaktörün çalışmasını olumsuz etkiler.

► Bu olumsuz koşulları ortadan kaldırmak için ,kontaktör iyi muhafaza edilmelidir.
► Cihazınızı su ve nemden uzak tutunuz.
► Cihazınızın bakımını yapmadan önce cihazınızın elektriksel bağlantılarını kesiniz ve sadece kuru bir bezle yüzeysel temizliğini yapınız.
► Su, kimyasal çözücü gibi maddeleri cihazınızdan uzak tutunuz.
► Cihazınızı toza maruz bırakmayınız. Toz birikimi cihazın soğuma süresine etkide bulunacağı gibi cihazınıza zarar verecektir.

Yetkili teknik personel tarafından yılda 1 kez periyodik olarak kablo bağlantılarının kontrol edilmesi tavsiye edilmektedir. Kullanıcının kendi yapabileceği her hangi bir bakım ve onarım işlemi yoktur.








 

SC Serisi statik kontaktörler, reaktif gücün çok kısa zaman ölçeklerinde değiştiği hatlarda en yüksek faydayı sağlar. Aşağıdaki sektörlerde tipik çalışma koşulları ve teknik gereksinimler, <20 ms tepki süresiyle kademeli kondansatör anahtarlamanın neden kritik olduğunu açıkça gösterir.


1. Ark Ocakları (EAF)

Ark ocağı yükleri, saniyede çok sayıda ve derin reaktif güç salınımı ve gerilim dalgalanması (flicker) üretir. Literatürde bu etkilerin azaltılması için TSC/TCR tabanlı SVC çözümlerinin hızlı kademeli kapasitif/endüktif dengelemeyle kullanıldığı gösterilir. Hızlı anahtarlama kapasitör adımları, fırın çevrimlerinin oluşturduğu gerilim titreşimlerini düşürür ve PCC’de gerilim kalitesini iyileştirir. SC Serisi, alçak gerilim kademelerini tek periyotta devreye alıp çıkararak EAF çevrimlerinin yarattığı ani ihtiyaçlara uyum sağlar.


2. Punto (Direnç) Kaynak Hatları

Otomativ gibi robotik RSW hatlarında, her kaynak darbesi sırasında kısa süreli yüksek akım çekişleri meydana gelir. Bu da ani gerilim düşümleri ve reaktif güç dalgalanmaları üretir. Konu hakkında yapılan araştırmalar, bu tür yüklerde thyristor-switched capacitor (TSC) kademelerinin gerilimi kararlı tutmak ve güç faktörünü iyileştirmek için uygun olduğunu ortaya çıkarttı. SC Serisi’nin hızlı tetiklenebilen kondansatör adımları, kaynak çevrimleri arasında gerilimin toparlanmasına yardımcı olur ve hat kalitesini stabil tutar.


3. Vinç Sistemleri

Portal/liman vinçleri ve atölye köprülü vinçlerin aralıklı ve asimetrik motor yükleri nedeniyle dengesizlikler, harmonikler ve değişken PF üretirler. Saha ölçümleriyle desteklenen çalışmalar, bu ekipmanların güç kalitesinin sürekli izlenmesi ve hızlı reaktif destekler ile düzenlenmesini önerir. SC Serisi, kaldırma/indirme döngülerinde kondansatör adımlarını hızla devreye alarak anlık PF düzeltimi ve gerilim stabilizasyonunu sağlar.


4. Asansör Uygulamaları

VFD’li asansör sürücüleri yüksek displacement power factor değerleri sunabilse de harmonik akımlar ve anlık yük değişimleri bina PCC’sinde güç kalitesi sorunlarına yol açabilir. IET/IEEE kökenli çalışmalar, asansör yüklerinde harmonik uyumluluğun (IEEE-519) ve gerekirse hızlı kademeli kompanzasyon + filtreleme yaklaşımlarının önemini vurgular. SC Serisi’nin hızlı tepkileri, özellikle yoğun trafik anında devreye girerek PF’i destekler; harmonik yönetimi içinse uygun filtre/reaktör seçimi ile birlikte uygulanmalıdır.


Ek Koruma Önerisi | SPD ile Tamamlayın: SC Serisi statik kontaktörlerin yüksek hız ve dayanıklılık avantajlarını, pano bütünlüğünü koruyan ENTES SPD Serisi darbe gerilim koruma cihazları ile desteklemez en verimli çalışma dinamiğini sağlar.

SPD’ler; şebeke darbeleri, anahtarlama transientleri ve yıldırım kaynaklı ani gerilim yükselmelerine karşı ilk savunma hattını oluşturur. SC’nin 5kV’a kadar surge dayanımını tamamlayarak kondansatör adımlarının güvenli ve kararlı biçimde devreye alınmasına destek olur.

 

Resmî teknik döküman ve kurulum detayları:
Statik Kontaktör (TR) teknik doküman: entes.com.tr/uploads/files/1675845608-statik_kontaktor_TR.pdf

 

YANLIŞ: “Statik kontaktörler çok ısınır, güvenli değildir.”
DOĞRU: ENTES SC Serisi, termal koruma, reaktör termik girişi ve fan destekli soğutucu tasarımı ile maksimum sıcaklık ve maksimum yükte dahi sürekli ve güvenli çalışmayı hedefleyecek şekilde tasarlanmıştır.

YANLIŞ: “Statik kontaktörlerin montajı zordur.”
DOĞRU: Kolay montaj, uyarı LED’leri ve sessiz çalışma özellikleriyle devreye alma hızlı ve kullanıcı dostudur. Ayrıca ENTES reaktif güç röleleriyle doğrudan uyumludur; RS-485 ve/veya 5–30 VDC tetikleme ile entegrasyon sadeleşir.
 

Ürün Karşılaştırma Tablosu


►İlginizi Çekebilir: Aşırı ve Düşük Gerilimlere Karşı Etkili Koruma Çözümü | ENTES GKRC-M2
 

 

 

A1 ve A2 olarak işaretlenen terminaller, kontaktörün çalışması için gereken kontrol sinyalini sağlamak amacıyla kullanılır. Bu terminaller, kontaktör elektromıknatısının çalışmasını sağlayan bobin uçlarıdır. Bobine uygun gerilim uygulandığında kontaktör anahtarları açılır veya kapanır, yani yükü devreye alır veya devreden çıkarır. Böylece anahtarlama işlemi gerçekleşmiş olur.
 

Kontaktör mühürleme kontaktör bobinine sürekli enerji akışını sağlamak için oluşturulan bir çeşit elektrik devresidir. Bir rölenin kontakları vasıtasıyla oluşturulan mühürleme devresi kontaktör bobinini enerjilendiren devreye paralel olarak bağlanır. Bu devre ile beraber kontaktör bobinine enerji akışı sürdürülür, kontaktörün açılıp kapanmasına olanak sağlanır, güvenli ve verimli bir çalışma ortamı oluşturulur.
 

Kontaktörler; elektrik devrelerinde yüksek güçlü yükleri açıp kapamaya yarayan, yapısında bulunan A1 ve A2 terminalleri sayesinde kontrol mekanizması sunarak otomasyon sistemlerine entegre edilebilen ve aşırı yüklenme durumlarında koruma sağlayabilen elektromekanik anahtarlardır. Kontaktörlerin kullanılması güvenli bir şekilde yükleri kontrol etmeyi sağlarken aynı zamanda, otomasyon uygulamaları ile birlikte uzaktan kontrol edilebilmesine imkan sunar.


Kaynakça:

Üretici dokümanları (ENTES)

► SC Serisi Statik Kontaktör Kullanma Kılavuzu – SC-325S/350S. ENTES, TR/EN kullanıcı kılavuzu. Link
► SC Serisi Statik Kontaktör Kullanma Kılavuzu – SC-225/250. ENTES, TR/EN kullanıcı kılavuzu. Link
► SC Serisi Broşür/Leaflet (Özet özellikler ve kullanım alanları). ENTES. Link
► Statik Kontaktörler ile Kompanzasyon (blog yazısı). ENTES. Link
► “Kontaktör Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Bağlanır?” (blog yazısı; türler ve temel bilgiler). ENTES. Link
► SPD Serisi Darbe Gerilim Koruma Cihazları – Kullanma Talimatı (SPD-D / SPD-S). ENTES. Link
► SC Serisi panolarda SPD gereksinimi (kılavuz notu). ENTES. Link



Akademik/standart kaynaklar (hakemli dergiler & standartlar)


► Yazdani, A.; Crow, M.; Guo, J. (2009). An Improved Nonlinear STATCOM Control for Electric Arc Furnace Voltage Flicker Mitigation, IEEE Transactions on Power Delivery 24(4): 2284–2290. (EAF – hızlı gerilim dalgalanmalarının kompanzasyonu). Scholars' Mine
► Čerňan, M. et al. (2021). An improved SVC control for electric arc furnace voltage flicker mitigation, Electric Power Systems Research. (EAF flicker için SVC denetimi). ScienceDirect
► Ko, W.-H. et al. (2016). Design and application of a thyristor-switched capacitor bank for voltage flicker improvement, IET Power Electronics. (TSC tasarımı ve flicker iyileştirmesi). IET Research
► Baldwin, T. L. et al. (2005). Reactive-Power Compensation for Voltage Control at Resistance Welders, IEEE Industry Applications (çalışma atfı). (RSW hatlarında gerilim kararlılığı için mini-SVC/TSC yaklaşımı). ui.adsabs.harvard.edu
► IEEE Std 1459-2010. Standard Definitions for the Measurement of Electric Power Quantities Under Sinusoidal, Nonsinusoidal, Balanced, or Unbalanced Conditions. (Yer değiştirme PF vs. toplam PF kavramları). thece.eu
► MDPI Energies (Review). Trends in Power Quality, Harmonic Mitigation and Standards (2020). (Endüstride harmonik/standartlar genel bakış). MDPI
► MDPI Energies (Review). Impact of Harmonic Currents of Nonlinear Loads on Power Quality… (2021). (VFD vb. doğrultucu-tabanlı yüklerin etkileri). MDPI


Uygulama odaklı teknik yayınlar / raporlar

► EPRI (2025). Static VAR Compensator Fails to Mitigate Flicker from Electric Arc Furnace Operation at a Steel Plant (vaka raporu; PCC’de flicker ölçümleri). restservice.epri.com • Gantry/Vinç Sistemleri: Influence of regenerative braking to power characteristics of a gantry crane (saha ölçümleri; vinçlerde güç kalitesi). ResearchGate
► Elevator World (2011). Elevator Drives, Power Quality and Energy Savings (VFD’li asansörlerde harmonikler ve önlemler). Elevator World
► Lift & Escalator Technologies Symposium (2012). Performance metrics incl. power quality for lifts. (Asansörlerde güç kalitesi parametreleri). liftescalatorlibrary.org

Standart/rehber açıklamaları (PCC ve harmonikler)

► IEEE 519-2014 kavramsal açıklamalar – PCC tanımı ve sınırlar (teknik özet yazıları). elspec-ltd.comElevator WorldEaton