Sonsuz Maymun Teoremi

Bir maymun, daktilonun başına oturup sonsuza kadar rastgele şekilde daktilonun tuşlarına basarsa sonuç sizce ne olurdu? Ortaya çıkan metinin bir yerinde acaba hayat hikayemiz veya bir sanat eserinin tamamı olabilir miydi?

A- A+

03.08.2014 tarihli yazı 20774 kez okunmuştur.

Sonsuz maymun teoremi, daktilonun tuşlarına rastgele basan bir maymunun belirli bir süre beklenildiğinde ortaya çıkan metnin içinde Shakespeare’in Hamlet'inin yazılı olabileceğini öngörür. Tabi bu teoremdeki maymun yaklaşımı, olayın rastsal olarak gerçekleştiğini belirtmek için kullanılan imgesel bir yöntemdir. Peki gerçekten de sonsuz maymun teoremi ile anlamlı metinler oluşabilir mi?

►İlginizi Çekebilir: Sonsuzu Anlayabilmek | 1. Bölüm

Aslında sonsuz maymun teoremi ‘Düzensiz sonsuz bir seri, düzenli sonlu tüm serileri içerir.’ matematiksel ifadesine dayanıyor. Şimdi yazı/tura deneyi ile bu konuya biraz açıklık getirelim. Madeni bir para, iki kez atıldığında ikisinin de tura gelme olasılığı bağımsız olay olmalarından dolayı (1/2)x(1/2)=1/4’tür. Bu örnekten yola çıkarak teoremdeki maymunun yazması gereken kelimenin ‘elektrikport’ olduğunu düşünmelim. 50 tuşu olan daktilodan, maymunun ilk olarak ‘e’ harfine basma olasılığı 1/50’dir. Daha sonra ‘l’ harfine basması ‘e’ harfine basmasından bağımsız olarak gerçekleşir ve bu olasılık da 1/50’dir. Maymunun tuşlara basması, yazı/tura deneyinde olduğu gibi bağımsız olaylar olduğu için 12 harfli ‘elektrikport’ kelimesini yazma olasılığı (1/50)¹²’dir.

►İlginizi Çekebilir: Zaman Herkes İçin Farklı Mı İşliyor?

Sonsuz maymun teoreminin, matematik ile kesiştiği en belirgin konu pi sayısıdır. Hiçbir tekrar olmaksızın sonsuza dek sürüp giden bu sayının ondalıkları, harfler ile kodlandığında tıpkı maymun teoreminde olduğu gibi tüm düzenli sonlu seriler kodlanmış bu sayının içinde bulunur.

Teoremin sonsuz ile ilişkili olması büyük bir ilgi toplamasına yol açmıştır. Teorem temel olarak 'metin oluşumu' üzerine kurulu gibi görünüyor olsa da evrim ve varoluş ile ilişkilendirilmesi tartışmalara yol açmıştır.

Sonsuz maymun teoremi geçmişten günümüze komik olaylara da neden olmuştur. Birçok sanatçı sanatın şans eseri üretilemeyeceği, üretilse bile belirli bir öze sahip olamayacağı gerekçesi ile bu teoremin karşısında durmuştur. Plymouth Üniversitesi araştırmacıları ise bu teoremi sorguçlu kara şebek maymunları (köpeksi maymun türü) üzerinde denemiştir. Araştırmacılar maymunların önüne bir klavye koyup, sonuçları radyo bağlantısı ile bir web sitesi üzerinden yayınlamışlar. Sadece 5 sayfalık bir metin oluşturabilen maymunlar, son olarak klavyeyi taşla kırmışlar.

Kaynak:

►Türk Fizik Topluluğu
►Wikipedia