Ayırıcı Açma-Kapama İşlemi Nasıl Yapılır?

Ayırıcılar ile devreden akım geçerken, yani devrede yük var iken açma kapama işlemi yapılmaz. Eğer yapılırsa ayırıcı ve ayırıcıyı açıp kapatan kişi zarar görür. Bu sebeple açma kapama işlemi yapılırken sıralamaya çok dikkat edilmelidir. Kesici veya ayırıcılar ile yapılan işlemler manevra olarak tanımlanır.

Açma kapama işlemi yapılırken şu işlem sırası takip edilir;
 

► İlk önce kesici açılır.
► Daha sonra kesicinin giriş ve çıkışındaki ayırıcılar açılır.
► Kapatılırken bu işlemin tersi olarak ilk önce ayırıcılar kapatılır.
► Daha sonra kesici kapatılarak devreye enerji verilir.
► Kesici yoksa alıcıların yükü devreden çıkarılır, sonra ayırıcı açılır.
 

Şekil 1: Ayırıcılar ile devreden akım geçerken, yani devrede yük var iken açma kapama işlemi yapılmaz. Eğer yapılırsa ayırıcı ve ayırıcıyı açıp kapatan kişi zarar görür.


► İlginizi Çekebilir: Baralar ve Bara Sistemleri | 1. Bölüm
 

Ayırıcı Açma-Kapama İşlemi Sırasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

► Kesicinin açık veya kapalı pozisyonu, güvenli bir konum göstergesi ile tanımlanabilmelidir.

► Kesici mekanizması üzerindeki açık ya da kapalı konum bilgisinin, yardımcı devre ile beslenen ışıklı (açık veya kapalı) konum bilgisi ile eşleştiği kontrol edilmelidir.

► Ancak, kesicinin her üç küvetinin içindeki hareketli kontakların, itici mekanizma ile tahrik edildiği ve konum bilgisinin en azından bir faz için doğru olmayabileceği unutulmamalıdır.

► Hava yalıtımlı metal muhafazalı yüksek gerilim hücrelerinde de kullanılan bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen (eski tesislerde) kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.

► Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin tesis edilen mekanik kumanda düzeni ile ilgili olacağı unutulmamalı, kumanda kolunun açık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının güvenli mesafede uzaklaşmış olduğu gözle kontrol edilmelidir.

► Hava yalıtımlı metal muhafazalı yüksek gerilim hücrelerinde de kullanılan bazı tip ayırıcılar dahil, klasik yöntemle tesis edilen ve kullanılan ayırıcılar, açıldıklarında enerji devresini minimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.

► Ayırıcının güvenli ayırma mesafesinin tesis edilen mekanik kumanda düzeni, ayırıcı iticilerinin sağlam ve normal çalışabilmeleri ile olanaklı olacağı unutulmamalıdır. Kumanda kolunun açık konuma gelmiş ve ayırıcı bıçaklarının tamamının güvenli mesafede uzaklaşmış olduğu gözle kontrol edilmelidir. MMMH'de (Metal Muhafazalı Modüler Hücre) bulunan ayırıcı konumlarının gözle izlenmesi mümkün olmadığından, sağlamlığı kontrol edilen kapasitif LED gösterge ile enerjinin üç fazda da olmadığı kontrol edilmelidir.
 

Şekil 2: Ayırıcılar açıldıklarında enerji devresini minimum mesafede güvenli bir biçimde ayırdığı kontrol edilmelidir.


► İlginizi Çekebilir: Enerji İletim Hatları | 1. Bölüm
 

► Tesise enerji verebilecek her kaynaktan gelen irtibatı gözle görünür şekilde ayrılmalıdır.

► Kesici ve ayırıcıları açık konumda kilitlemek suretiyle, tesisin yeniden enerjilenmesi riskine yol açabilecek sonuçların ortadan kaldırılması hedefine yönelik olarak alınacak önlemler ardışık olarak yapılmalıdır.

► Enerji girişi bölümündeki ayırıcı topraklı ise topraklama bıçaklarının toprak çenelerine iyice sabitlendiğinin görülmesi gerekir.
 

Ayırıcı Kullanımı Sırasına Nelere Dikkat Edilmelidir?

Çalışma yapılacak bölüm ve çalışma yapılacak bölüm sonunda topraklama tertibatı kullanarak önce toprak, sonra topraklanacak nokta irtibatının sıra ile yapılması gerekir. Enerji giriş yönünde girişin kısa devre tertibatı kullanılarak kısa devre edilmelidir. Ayrıca tesis MMMH'lerden (Metal Muhafazalı Modüler Hücre) oluşuyorsa ve yüksek gerilim branşman direği varsa ayırıcı açılarak topraklanmalı ve MMMH (Metal Muhafazalı Modüler Hücre) giriş hücresi toprak ayırıcısı kapatılmalıdır.

Açılan ayırıcıların kumanda tertibatları kilitlenmelidir. Tesise ait güç transformatörü varsa alçak gerilim panosundaki ana şalter açık konuma getirilmelidir. Alçak gerilim panosunda devrede olan şalterlerin kayıt altına alınarak açılması gerekir. Metal muhafazalı modüler tipli giriş hücresine ait topraklama ayırıcısı, enerjili ring kablo girişinde üç faz+toprak kısa devresi yaratacağından asla kapatılmaz. Bu durumda gerekli izolasyon işlemi enerji girişi olabilecek noktalardaki ayırıcıların açılması ve çalışılacak bölümü enerjilendiren hücredeki toprak ayırıcısının kapatılması ile sağlanmalıdır.
 

Şekil 3: Açılan ayırıcıların kumanda tertibatları kilitlenmelidir. Tesise ait güç transformatörü varsa alçak gerilim panosundaki ana şalter açık konuma getirilmelidir.
 

Tesise Enerji Verilmesi ve Devreye Alınma İşlemi

Tekrar servise alınacak olan enerjisiz tesiste en son yapılan işlem sırasından bağlanarak;
 

► Çalışma yapılan ve çalışma sırasında girilen tesis bölümlerinde izole işleminde konulan tüm uyarı levhaları ve fiziki engeller kaldırılmalıdır.

► Çalışma bölgesini içine alan her yöndeki mahalli topraklama tertibatı alınmalıdır.
 

Şekil 4: Ayırıcı ve kesicisi açılan tesise tekrar enerji verilirken belirli adımlar sırasıyla izlenerek tesise enerji verilme işlemi yapılmalıdır.


► İlginizi Çekebilir: Elektrik Tesislerinde Arızalar
 

Kesicinin tekrar kontrol edilerek açık konumda olduğunun görülmesi ile; 

► Çalışan tüm personel toplanıp sayım yapılmalıdır.
 

► Enerji verilecek bölgede herkesin duyacağı bir şekilde "ENERJİ VERİLİYOR!" uyarısı yapılmalı ve tesise enerji verilmelidir.

► Her ayırıcı kapatıldığında; hareketli kontaklarının sabit kontaklara tam olarak oturduğundan emin olunmalıdır.

► Tesis giriş ayırıcısı kapatılarak baralara gerilim uygulanmalıdır.

► Kesici kapatılarak tesise enerji verilmelidir.

► Yüksek gerilim giriş bölümündeki ölçü aletinden üç fazın normal olduğunun kontrol edilmelidir.

► Alçak gerilim panosu şalterleri normal konuma getirilerek tesisin devreye alınmalıdır.

► 0,4 kV ölçü aletlerinden üç fazın da normal olduğu görülmelidir.

 

Kaynak:

► MEGEP
► Kocaeli Üniversitesi Ders Notları