Elektrik tarifeleri, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği ve EPDK kararları doğrultusunda belirlenmektedir. EPDK, enerji tedarik zincirindeki faaliyetleri (üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış) dikkate alarak, her bir bileşen için maliyet esaslı ve makul getiri oranı içeren fiyatlandırma mekanizmaları oluşturmaktadır. Bu doğrultuda düzenlenen tarifeler hem tüketiciyi koruma hem de piyasada yatırım sürdürülebilirliğini sağlama amacını taşımaktadır.
 

Türkiye’de elektrik aboneleri, kullanım amacı, tüketim düzeyi ve bağlantı tipi gibi kriterlere göre farklı abone grupları altında sınıflandırılmaktadır. Her bir abone grubuna uygulanan tarife yapısı, tüketim profilinin niteliğine göre farklılık göstermektedir.


 

Mesken tarifeleri, konutlarda ikamet eden bireylerin temel elektrik ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Bu gruba yönelik tarifeler çoğunlukla tek terimli ve tek zamanlı olarak uygulanmakla birlikte, üç zamanlı opsiyon da mevcuttur. Hükümetin sosyal politika aracı olarak uyguladığı kademeli tarife sistemi, dar gelirli hane halklarını korumayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda belirli bir kWh sınırına kadar daha düşük birim fiyat uygulanırken, sınırı aşan tüketimlere daha yüksek birim bedel yansıtılmaktadır.
 

Ticari işletmeler, ofisler, AVM’ler, oteller ve hizmet sektörü yapıları bu grupta yer almaktadır. Elektrik tüketimleri mesken abonelerine göre daha yüksek olup, bu grup için üç zamanlı tarife uygulamaları daha yaygındır. Ticarethane tarifelerinde, aktif enerji bedeline ek olarak reaktif güç kompanzasyonu ve güç aşım cezaları da faturalarda yer bulabilmektedir.


 

► İlginizi Çekebilir: Reaktif Güç Kalitesinin Önemi | Kapasitif ve Endüktif Yüklerin Şebeke Üzerindeki Etkileri

 

Sanayi tesisleri, organize sanayi bölgeleri (OSB) ve büyük ölçekli üretim merkezleri bu kategoriye dahildir. Sanayi abonelerine uygulanan tarifeler, yüksek tüketim hacmi ve şebeke bağlantı tipine göre (orta gerilim veya yüksek gerilim) farklılaşmaktadır. Bu aboneler çoğunlukla serbest tüketici statüsünde yer aldıkları için tedarikçilerini seçebilmekte ve piyasa koşullarına göre fiyat avantajı sağlayabilmektedir. Ayrıca, çift terimli tarifeler (hem güç hem enerji bedeli içeren) sıkça uygulanmaktadır.
 

Tarım sektörü için özel olarak düzenlenen bu tarife grubu, sulama sistemlerinde kullanılan elektrik tüketimini kapsamaktadır. Tarımsal sulama tarifesi, tarımın desteklenmesi amacıyla zaman zaman sübvansiyonlarla desteklenmektedir. Ancak aşırı tüketimi ve kayıp-kaçak oranlarını kontrol altına almak amacıyla bu grupta da zaman bazlı fiyatlandırmaya geçilmiştir.


 

Kamuya ait yol, park, bahçe ve cadde aydınlatmaları bu gruba girmektedir. Aydınlatma tarifeleri, çoğunlukla merkezi bütçe tarafından finanse edilmekte olup, enerji bedeli, dağıtım bedeli ve amortisman kalemleri içermektedir.
 

Belediyeler, kamu hastaneleri, okullar gibi kamu hizmeti sunan kurumlar bu kapsamda değerlendirilir. Kamu aboneleri için çoğunlukla düzenlemeye tabi tarifeler geçerlidir. Bu grupta da tüketim profilinin analizine bağlı olarak üç zamanlı tarifeler tercih edilebilmektedir.

 

EPDK tarafından sunulan üç zamanlı tarifeler sayesinde, günün farklı saatlerinde farklı birim enerji fiyatları uygulanmaktadır:

► Gündüz (06:00–17:00)
► Puant (17:00–22:00)
► Gece (22:00–06:00)

Bu uygulama ile hem tüketici davranışlarının yönlendirilmesi hem de talep tarafı yönetiminin etkinleştirilmesi amaçlanmaktadır. Yoğun tüketimin yaşandığı puant saatlerinde yüksek birim fiyat uygulanırken, gece saatlerinde daha düşük fiyatlarla sistem üzerindeki yük azaltılmaya çalışılmaktadır.

 

Elektrik tarifeleri; üretim, hizmet ve konut sektörlerinde maliyet yapısını doğrudan etkilemektedir. Özellikle enerji yoğun sektörlerde faaliyet gösteren sanayi kuruluşları açısından elektrik birim fiyatlarındaki değişim, uluslararası rekabet gücünü etkileyen bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Öte yandan, mesken tarifelerindeki kademeli fiyatlandırma uygulaması, düşük gelirli kesimin enerjiye erişimini kolaylaştırma işlevi görmektedir. Ancak bu sistemde, tüketim miktarının doğru tespit edilmesi, sayaç teknolojilerinin güncellenmesi ve kullanıcı bilincinin artırılması kritik rol oynamaktadır.
 

Türkiye’de elektrik tarifelendirme sisteminin geleceğine ilişkin en önemli eğilimlerden biri dinamik fiyatlandırma modellerinin hayata geçirilmesidir. Akıllı sayaçların yaygınlaşmasıyla birlikte gerçek zamanlı tüketim takibi yapılabilecek, böylece tüketicilere daha esnek ve performansa dayalı fiyatlar sunulabilecektir. Ayrıca, yenilenebilir enerji üretiminin artmasıyla birlikte karbon yoğunluğuna dayalı çevreci tarifeler, uzun vadede fiyatlama sistemine entegre edilecektir. Bu dönüşüm, hem enerji verimliliğini hem de sürdürülebilir kalkınma hedeflerini destekleyecek önemli bir yapısal değişimi beraberinde getirecektir.

Kaynakça

► Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). (2024). Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği. Ankara: EPDK Yayınları.
► EPDK. (2023). Elektrik Tarifeleri Hakkında Tebliğ ve Kurul Kararları.
► 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu. Resmî Gazete, 30.03.2013 tarih ve 28603 sayılı.
► TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü. (2020). Zaman-of-Use Tarifeleri Uygulama Raporu.
► Güler, Ö., & Aydın, H. (2022). Türkiye Elektrik Tarifeleri ve Sosyal Etkileri. Enerji ve Hukuk Araştırmaları Dergisi, 4(1), 55–78.
► Uluslararası Enerji Ajansı (IEA). (2022). Electricity Market Report – Turkey Section. Paris: IEA.
► EPDK Veritabanı (https://www.epdk.gov.tr) – Erişim: Mayıs 2025.