Enerji Kimlik Belgesi’nin yasal dayanağı, 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile bu kanun kapsamında hazırlanan ve 5 Aralık 2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Binalarda Enerji Performansı (BEP) Yönetmeliğidir. Yönetmelik uyarınca, 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren yeni yapılan tüm binalar için EKB düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Mevcut binalar için ise belge alınması, 1 Ocak 2020 tarihi itibarıyla alım-satım ve kiralama işlemleri öncesinde şart koşulmuştur.

Enerji Kimlik Belgesi, binanın enerji tüketim sınıfı (A ile G arasında), yıllık enerji ihtiyacı, karbon salımı, ısıtma-soğutma sistemleri, yenilenebilir enerji kullanımı ve yalıtım durumu gibi parametrelere göre değerlendirilmesini sağlar. Belgede yer alan sınıflandırma, bir nevi binanın enerji karnesi olup, kullanıcıların enerji bilinçli tercihler yapmasına olanak tanır.

 

Enerji Kimlik Belgesi, yetkilendirilmiş enerji verimliliği danışmanlık şirketleri (EVD) veya bünyesinde SMM bulunduran mühendislik ofisleri tarafından, BEP-TR adı verilen yazılım aracılığıyla düzenlenir. BEP-TR sistemi, binanın mimari, mekanik ve elektriksel özelliklerini dikkate alarak ısıtma, soğutma, aydınlatma ve sıcak su ihtiyacına yönelik enerji tüketimini simüle eder.

Hesaplamalarda; TS 825 standardına uygun ısı yalıtımı, iklim bölgesi, yerel meteorolojik veriler, kullanılan cihazların verimlilik sınıfları, yapı kabuğu özellikleri ve kullanıcı alışkanlıkları dikkate alınmaktadır. Ayrıca, yenilenebilir enerji sistemlerinin entegre edilmesi durumunda, bu katkı da enerji performans sınıfına olumlu yansımaktadır.



 

Enerji Kimlik Belgesi sadece çevresel değil, aynı zamanda ekonomik bir araçtır. Enerji sınıfı yüksek (A veya B) olan binalar, düşük enerji faturaları, azaltılmış karbon ayak izi ve yüksek piyasa değeri ile yatırımcılar açısından cazip hale gelmektedir. Avrupa'daki bazı ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’de de ilerleyen dönemlerde enerji sınıfına bağlı emlak vergisi indirimi, yeşil kredi avantajları ve yeşil mortgage sistemleri gibi finansal teşviklerin devreye alınması öngörülmektedir.

Özellikle kamu binalarında EKB zorunluluğu, kamu kaynaklarının verimli kullanımı açısından stratejik bir araç niteliğindedir. Kamu binalarının enerji sınıfı yükseltilerek hem işletme giderleri azaltılmakta hem de örnek uygulamalarla özel sektöre öncülük edilmektedir.

Mevzuatta EKB alınması zorunlu kılınsa da uygulamada bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Eski binaların projelendirme eksikleri, yapı ruhsatı bilgilerinin güncellenmemiş olması ve teknik donanıma sahip uzman eksikliği, özellikle mevcut bina stokunda EKB sürecini yavaşlatmaktadır. Ayrıca bazı durumlarda belge, gerçek performans yerine sadece formal bir gereklilik olarak görülmekte; bina kullanıcıları enerji sınıfı farkındalığı konusunda yeterince bilinçlendirilmemektedir. Bu sorunların aşılabilmesi için; 

► Enerji Kimlik Belgesi'nin emlak satış ve kiralama ilanlarında zorunlu gösterilmesi,
► Belediyelerin yerel ölçekte denetim ve bilgilendirme görevini üstlenmesi,
► EKB verilerinin ulusal enerji verimliliği veri tabanına entegre edilmesi,
► Bina sahiplerine yönelik performansa dayalı finansal teşviklerin devreye alınması önerilmektedir.


 

Enerji Kimlik Belgesi, Türkiye’nin hem iklim değişikliğiyle mücadele yükümlülükleri (örneğin Paris Anlaşması kapsamında) hem de Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyum süreci bağlamında son derece kritik bir araçtır. Bu belge, yalnızca binaların enerji tüketimini azaltmakla kalmaz; aynı zamanda karbonsuz şehirleşme, akıllı bina sistemleri ve yeşil finansman politikalarının temelini oluşturan veriye dayalı karar alma mekanizmalarını da destekler.

EKB’nin etkin ve yaygın biçimde uygulanması, bina sektörü kaynaklı emisyonların azaltılması, enerji ithalat bağımlılığının azaltılması ve bina stokunun modernizasyonu açısından ulusal düzeyde stratejik değer taşımaktadır.



Kaynakça

1. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB). (2023). Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2024–2030.
2. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2024). Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği.
3. Resmî Gazete (2007). 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu, 2 Mayıs 2007, Sayı: 26510.
4. Türk Standartları Enstitüsü (TSE). (2022). TS 825 – Binalarda Isı Yalıtım Kuralları.
5. European Commission. (2021). Energy Performance of Buildings Directive (EPBD) – Recast 2018/844/EU.
6. Kılkış, Ş. (2020). “Urban energy planning for zero-carbon cities: The role of energy performance certificates.” Energy Reports, 6, 176–185. 7. EİE Genel Müdürlüğü (2010). Enerji Kimlik Belgesi Kılavuzu, Ankara.