Kompanzasyon Nasıl Yapılır? |
ElektrikPort Akademi
Dünyada ve ülkemizde elektrik enerjisinde kalitenin yakalanabilmesi için reaktif güç kompanzasyonu ismini verdiğimiz sistem geliştirilmiştir. Reaktif güç kompanzasyonu yapılarak daha kaliteli ve daha ucuz yani daha verimli enerji kullanabiliyoruz. Peki kompanzasyon nasıl yapılır? Kompanzasyon için gerekli kondansatör seçimi nasıl yapılır? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını arayacağız.
Kompanzasyon Nasıl Yapılır?
Elektrik enerjisi dünyada en çok kullanılan enerji türlerinden biridir. Her daim ve tüm dünya tarafından sürekli kullanılan böyle bir enerjinin ekonomik ve maksimum verimle üretilmesi, enerji nakil hatlarında minimum kayıpla iletilmesi, dağıtılması ve tüketilmesi reaktif güç kompanzasyonunun önemini gözler önüne sermektedir.
Endüktif özellikteki bir sisteme ait güç katsayısının düzeltilebilmesi için, güç üçgeninde görünür gücün (S) ve güç açısının (θ) küçülmesi dolayısıyla cosθ'nın büyümesi gerekir. Görünür gücün küçülmesi ancak güç üçgeninde Q bileşeninin küçülmesi ile mümkündür.
Amaç görünür gücün, aktif güce vektörel olarak yakın olmasıdır. Sistemlerde endüktif reaktif güç (QL) mevcut olduğundan, devreye kapasitif reaktif güç (QC) eklenerek toplam reaktif güç azaltılabilir. Bu amaçla paralel kondansatör grupları bağlanır. Böylece endüktif yük için gereken reaktif güç, hatlardan değilde yüke paralel bağlanan kondansatörlerden sağlanır. Burada temel prensip bobin ve kondansatörlerin farklı zamanlarda şarj ve deşarj olmalarıdır.
Devrede C yokken, endüktif yükün çektiği aktif güç P ve güç katsayısı cos(θ1) olsun. Kondansatörün yüke paralel bağlanmasının amacı yükün kompanzasyondan etkilenmemesi içindir. Yani devreye kondansatör bağlansa da, yükün aynı Iy akımı ve aynı aktif gücü çekmesidir. Bunun nedeni kaynağa paralel bağlı yüklerin birbirinden bağımsız davranmasıdır.
Yüke uygulanan gerilim sabit olduğundan endüktif yükün akımı (Iy) ve aktif gücü ay kalır. Paralel bağlanan kondansatör, yükü değil toplam devre akımını (Ihat) ve devre empedansını etkiler.
Şekil 2: Akım - Zaman Grafiği
Şekil de görüleceği gibi endüktif yük, kaynak gerilimden (uc(t)) θ1 açısı ile geri fazlıdır. Kapasite akımı (Ic) kaynak geriliminden 90 derece ileri fazlıdır. Toplam akımı ifade eden hat akımı ise kaynak geriliminden θ2 açısı ile geri fazlıdır.
Gerekli Kondansatör Değerinin Belirlenmesi
Endüktif yükün güç katsayısı ve aktif gücü (P, cosθ) parametreleri bilindiğinde, sistemin kompanzasyonu için bağlanması gereken kondansatör grubunun belirlenmesi çok önemlidir. Çünkü sistemin stabil çalışabilmesi için bu değerler çok önemlidir.
► P = aktif güç
► θ1 = endüktif yükün açısı
► θ2 = kompanzasyon sonrası yükün açısı
Şekil 3: Güç Şeması
Şimdi formüllerle gerekli kondansatör değeri nasıl hesaplanır? İnceleyelim:
► İlginizi Çekebilir: Kompanzasyon Takibi ve Enerji Verimliliği
Bağlanacak kondansatör gerilim değeri de önemlidir. Denklemlerde kullanılan gerilim değeri etkin değer olduğundan kondansatöre gelebilecek max. gerilim değeri dikkate alınmalıdır. Ayrıca seçilen kondansatörlerin delinme geriliminin uygulanan gerilimin 1,42 katından eşit veya fazla olması gerektiği unutulmamalıdır. (Uc(dayanma) ≥ 1,42xU)
Şekil 4: Wattmetre ve Cosfimetre Kullanımı
► İlginizi Çekebilir: Kompanzasyonda Kondansatör Seçimi
Kompanzasyonu Yapılacak Tesisin Analizi
► Proje Aşamasında Olan Tesis
Tesis proje aşamasında olduğu zaman güç katsayısı 0,7 olarak dikkate alınır ve cosθ2=0,95’e ayarlanır.
θ1= 460 θ2= 180 olduğunu bildiğimizden QC=P.(tan(46)-tan(18))=0,67xP kVAr olarak kondansatör gücü bulunabilir.
► Çalışır Durumda Olan Tesis
► Ampermetre, voltmetre ve cosinüsfimetre yardımı ile analiz:
►Aktif ve reaktif sayaçlar yardımı ile analiz: Sayaç sabitleri ve statik tur sayısı dikkate alınır. P ve Q bulunur.
Kaynak:
► Elektrik Devreleri (Teori ve Çözümlü Örnekler), Yrd. Doç. Dr. Ali Bekir YILDIZ, Kocaeli Üniversitesi Elektrik Mühendisliği
- Dünyanın En Görkemli 10 Güneş Tarlası
- Dünyanın En Büyük 10 Makinesi
- 2020’nin En İyi 10 Kişisel Robotu
- Programlamaya Erken Yaşta Başlayan 7 Ünlü Bilgisayar Programcısı
- Üretimin Geleceğinde Etkili Olacak 10 Beceri
- Olağan Üstü Tasarıma Sahip 5 Köprü
- Dünyanın En İyi Bilim ve Teknoloji Müzeleri
- En İyi 5 Tıbbi Robot
- Dünyanın En Zengin 10 Mühendisi
- Üretim için 6 Fabrikasyon İşlemi
- Enerji Yönetiminde Ölçümün Rolü: Verimliliğe Giden Yol
- HVAC Sistemlerinde Kullanılan EC Fan, Sürücü ve EC+ Fan Teknolojisi
- Su İşleme, Dağıtım ve Atık Su Yönetim Tesislerinde Sürücü Kullanımı
- Röle ve Trafo Merkezi Testlerinin Temelleri | Webinar
- Chint Elektrik Temel DIN Ray Ürünleri Tanıtımı
- Sigma Termik Manyetik Şalterler ile Elektrik Devrelerinde Koruma
- Elektrik Panoları ve Üretim Teknikleri
- Teknik Servis | Megger Türkiye
- Güneş Enerji Santrallerinde Yıldırımdan Korunma ve Topraklama
- Megger Türkiye Ofisi