Ayırıcılar 1. Bölüm |
ElektrikPort Akademi
Yük altında açma kapama yapamayan, ancak enerji akış doğrultusunda sistemin kendisinden sonra gelen kısmını gerilimsiz bırakmaya yarayan cihazlara ayırıcı denir. Peki neden ayırıcılar güç sistemlerinde kullanılır? Üretim standartları nelerdir? Yapısı nasıldır? Yazımızın birinci bölümünde bu soruların cevaplarını arayacağız.
Ayırıcı Üretim Standartları
Ayırıcılar, topraklayıcılar ve kısa devre topraklayıcıları, 1 kV'un üzerindeki şalt cihazlarını kapsamına alan TSE 565, VDE 670 Bölüm 2 ve IEC 129'a uygun olarak imal standartlaştırılmış değerlerde olmalıdır.
Topraklayıcılar, devrelerinde kullanılan ayırıcıların kısa devre darbe ve termik akım değerlerinde olmalıdır. Kısa devre topraklayıcılarının kısa devre üzerine kapama kapasiteleri IEC 129 Bölüm 64'e göre testlerden geçmelidir.
Ayırıcıların anma akımları TSE 565 ve DIN 40003'te standartlaştırılmış değerlerde, bara bağlantıları DIN 46206'ya göre tasarlanmalıdır.
Tablo 1: Ayırıcı ve İzolatörlerin Üretim Standartları
Ayırıcıların Yapısı ve Bölümleri
Genel olarak bir ayırıcı; şasi, mesnet izolatörleri, sabit kontaklar, hareketli kontaklar, mekanik düzen, kilit tertibatı ve yaylardan oluşur.
Şekil 1: Ayırıcının Bölümleri
İzolatörler ve açma kapama mekanizmasının monte edildiği köşebent veya profilden yapılan aksamdır. Ayırıcı şasileri genellikle daldırma galvanizli veya elektrostatik toz boyalı olarak imal edilir.
Gerilim altında bulunan bölümden ve topraktan yalıtılmış olup, sabit ve hareketli kontakları tutturmak için kullanılan izolatörlerdir. Bunlar 6 adet olup, harici tip ayırıcılar porselenden (20- 25 mm/kV kaçak mesafeli) yapılır. Dahili tip ayırıcılar ise porselen, reçine veya epoksi reçineden imal edilir.
Her faz için 1 tane olmak üzere 3 adettir. Açma kapama sırasında hareket etmeyen kontaklardır. Bu kontaklar anma akımlarına ve kısa devre akımlarına uygun kesitte elektrolitik bakırdan imal edilir.
► İlginizi Çekebilir: Güç Sistemlerinde Gerilim Düşümü
► Mekanik Düzen
Ayırıcının çeşidine göre değişen bu düzenek hareketli kontakların açma kapama için hareketi sağlar. Bunun için kullanılan tahrik milleri 30 mm çaplı galvaniz çelik malzemeden imal edilmektedir ve pirinç döküm yataklarda hareket etmektedir. Dönme hareketinin daha kolay olması için bazı modellerde pirinç yataklar gresörlükle donatılmıştır.
► Kilit Tertibatı
Bıçaklı ayırıcılarda, hat ayırıcısı ile toprak bıçağı arasında bulunan ve her ikisinin aynı anda açılıp kapanmasını engelleyen elektrikli veya mekanik düzeneklerdir. Her ayırıcıda yoktur, sadece hat ayırıcılarında bulunur.
► Yaylar
Elektrolitik bobinden yapılmış olan bu yaylar açma kapama işleminin hızlı yapılmasını sağlar. Bu yaylar yük ayırıcılarında ve özel tip ayırıcılarda kullanılır.
Şekil 2: Ayırıcının Tek Hat Şemasında Gösterimi
► İlginizi Çekebilir: Elektrik Tesislerinde Arızalar
Ayırıcı Kontaklarında İyi Temasın Önemi
Ayırıcılar gerilim altında, fakat akım çekilmediği zaman kullanılabilirler. Kapalı durumda iken kısa devre akımlarının elektriksel ve mekaniksel etkilerine dayanacak şekilde tasarlanması gerekir. Eğer kontaklar iyi temas etmiyorsa bu etkilere karşı dayanıksız olurlar. Temassızlık ısınma ve ark şeklinde kendisini gösterir. Bu durum ayırıcının kısa sürede deforme olmasına sebep olur.
Aşağıdaki videoda bir ayırıcının iyi temas etmemesi halinde oluşan durumu gözlemleyebilirsiniz.
Kaynak:
► MEGEP
► Kocaeli Üniversitesi Ders Notları
- Dünyanın En Görkemli 10 Güneş Tarlası
- Dünyanın En Büyük 10 Makinesi
- 2020’nin En İyi 10 Kişisel Robotu
- Programlamaya Erken Yaşta Başlayan 7 Ünlü Bilgisayar Programcısı
- Üretimin Geleceğinde Etkili Olacak 10 Beceri
- Olağan Üstü Tasarıma Sahip 5 Köprü
- Dünyanın En İyi Bilim ve Teknoloji Müzeleri
- En İyi 5 Tıbbi Robot
- Dünyanın En Zengin 10 Mühendisi
- Üretim için 6 Fabrikasyon İşlemi
- Enerji Yönetiminde Ölçümün Rolü: Verimliliğe Giden Yol
- HVAC Sistemlerinde Kullanılan EC Fan, Sürücü ve EC+ Fan Teknolojisi
- Su İşleme, Dağıtım ve Atık Su Yönetim Tesislerinde Sürücü Kullanımı
- Röle ve Trafo Merkezi Testlerinin Temelleri | Webinar
- Chint Elektrik Temel DIN Ray Ürünleri Tanıtımı
- Sigma Termik Manyetik Şalterler ile Elektrik Devrelerinde Koruma
- Elektrik Panoları ve Üretim Teknikleri
- Teknik Servis | Megger Türkiye
- Güneş Enerji Santrallerinde Yıldırımdan Korunma ve Topraklama
- Megger Türkiye Ofisi