Bir ormanda küçük bir kıvılcım bile, kuru otların ve çam reçinelerinin bulunduğu zeminle birleştiğinde devasa bir yangına dönüşebilir. Bu yazıda, orman yangınlarının elektrik sistemleriyle nasıl bir bağlantısı olduğunu, hangi durumların risk oluşturduğunu ve bu riskleri önlemek için neler yapılması gerektiğini açıklayacağız.

 

Elektrik sistemlerinin yangına neden olması ilk başta kulağa şaşırtıcı gelebilir. Ancak elektrik enerjisi doğru şekilde kullanılmadığında ya da sistemler bakımsız bırakıldığında, kıvılcım (elektrik arkı) oluşturabilir. Bu kıvılcım da yangını başlatmak için yeterlidir. İşte bazı örnekler:
 

► Türkiye'nin birçok bölgesinde elektrik iletimi için kullanılan yüksek gerilim hatları, ormanların içinden ya da kenarından geçer.
► Bu hatlar rüzgârla savrulan ağaç dallarıyla temas ettiğinde veya bağlantı noktalarında gevşeme olduğunda kıvılcım çıkarabilir.
► Bu kıvılcımlar kuru otların ya da yaprakların üzerine düşerse, yangın çok kısa sürede yayılabilir.



 

► Elektrik dağıtımında kullanılan trafo merkezleri, genellikle açık arazilerde bulunur.
► Trafonun çevresi yeterince temiz değilse (kuru otlarla kaplıysa), herhangi bir arıza durumunda aşırı ısınma veya patlama yangına neden olabilir.

 

►İlginizi Çekebilir: Transformatör Arızaları ve Sebepleri

 

► Tatil bölgelerinde, kamp alanlarında ya da tarım yapılan kırsal alanlarda çoğu zaman geçici kablo sistemleri kullanılır.
► Bu sistemler çoğunlukla standart dışı ve denetimsizdir. Koruyucu sigorta ya da kaçak akım rölesi gibi güvenlik donanımları da genellikle bulunmaz.
► Özellikle kablo izolasyonları güneşten yıpranmışsa ya da açıkta bırakılmışsa, çok kolay şekilde kıvılcım çıkarabilir.


 

Elektrik sistemlerinin sebep olduğu yangınlar aslında önlenebilir yangınlar kategorisine girer. Çünkü bu tür olayların çoğu, düzenli bakım, doğru ekipman seçimi ve standartlara uygun kurulum ile engellenebilir.

 

► Enerji nakil hatlarının geçtiği bölgeler, belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.
► Hatların altında yer alan alanlarda kuru otlar ve ağaç dalları temizlenmelidir.
► Hatlardaki bağlantı elemanları termal kameralarla test edilerek gevşeme ya da aşırı ısınma tespit edilmelidir.


 

► Gelişmiş elektrik şebekelerinde, ark algılama cihazları kullanılabilir.
► Bu cihazlar, bir hat üzerinde anormal bir kıvılcım oluştuğunda bunu algılar ve sistemin ilgili bölümünü otomatik olarak devre dışı bırakır.
► Böylece yangın başlamadan önce elektrik kesilerek tehlike önlenmiş olur.

 

► Trafoların bulunduğu bölgelerin çevresi yanıcı maddelerden temizlenmelidir.
► Panoların içine yerleştirilecek sıcaklık sensörleri ve duman dedektörleri, içten gelişen tehlikeleri önceden bildirerek müdahale süresini kısaltır.
► Güneş altında çalışan sistemler için fanlı soğutma veya gölgelendirme sistemleri kullanılabilir.



 

► Kamp alanlarında ya da kırsalda kurulan geçici sistemler mutlaka yetkili elektrik mühendisleri tarafından kontrol edilmeli.
► Kullanılan tüm kablolar, dış ortam koşullarına dayanıklı olmalı ve koruyucu kılıflar içinde olmalıdır.
► Ayrıca kaçak akım rölesi gibi koruma cihazlarının bulunması hayati önem taşır.





Toplumsal Bilinç ve Denetim Birlikte Şart


Elektrik sistemlerinin güvenliği sadece teknik personelin değil, herkesin sorumluluğudur.

► Kamp yapan biri olarak kabloyu kuru otların üzerine bırakmamak,
► Elektrik direklerinin altında ateş yakmamak, 
► Trafoya yakın bölgelerde çöp veya atık bırakmamak basit ama etkili önlemler arasındadır.


Ayrıca, yerel yönetimlerin ve enerji firmalarının:

► Bakım takvimine uyması,
► Yangın risk haritalarına göre önceliklendirme yapması gerekmektedir.


Teknoloji ve Sorumlulukla Yangınları Önleyebiliriz


Elektrik enerjisi hayatımızın vazgeçilmez bir parçası. Ancak yanlış kurulumlar, ihmaller veya düşük kaliteli ekipmanlar, doğaya geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Bir kıvılcım, bir ormanı yok edebilir. Ama alınacak doğru önlemlerle, bu kıvılcımı çıkmadan engellemek mümkündür.

Doğamızı, ormanlarımızı ve canlı yaşamını korumak için elektrik altyapısında güvenlik kültürünü yaygınlaştırmak, sadece teknik bir gereklilik değil, toplumsal bir sorumluluktur.

 

►İlginizi Çekebilir: Elektriksel İzolasyon Nedir? Elektriksel İzolasyon Testi Nasıl Yapılır?

Kaynakça

► T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı – Orman Genel Müdürlüğü, “Orman Yangınlarıyla Mücadele Raporları”,https://www.ogm.gov.tr
► Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “Elektrik İletim ve Dağıtım Sistemlerinin Güvenliği”, https://www.enerji.gov.tr
► TEİAŞ (Türkiye Elektrik İletim A.Ş.), “Yüksek Gerilim Hatlarında Yangın Riski ve Koruma Sistemleri”, Teknik Bilgilendirme Dökümanları, 2023.
► TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, “Açık Alan Elektrik Sistemleri Güvenliği ve Yangın Riski”,EMO Teknik Dergi, Sayı: 479, 2021.