Elektrikli Araçlar Karbon Emisyonlarını Azaltır mı?

Elektirkli araçların doğrudan egzoz emisyonu bulunmaz. Bu özelliği, kent merkezlerinde hava kalitesini olumsuz etkileyen partikül madde, azot oksit ve karbon monoksit gibi kirleticilerin azaltılmasına katkı sağlar. Ancak aracın toplam çevresel etkisi, yaşam döngüsü analizi (LCA) yöntemiyle bütüncül olarak değerlendirilir. LCA kapsamında, batarya üretimi, enerji üretim biçimi, kullanım süresi ve geri dönüşüm kapasitesi dikkate alınır.

Batarya üretimi, EA’ların toplam karbon ayak izinin başlangıçta içten yanmalı araçlara kıyasla daha yüksek olmasına yol açar. Özellikle lityum, kobalt ve nikel gibi madenlerin çıkarılması, işlenmesi ve lojistiği yüksek enerji tüketimine neden olur. Ancak kullanım süreci boyunca sıfır egzoz emisyonuna sahip olmaları, toplam emisyon salımını zaman içerisinde dengeleyici bir faktör haline getirir. Avrupa Birliği Ortak Araştırma Merkezi tarafından 2020 yılında yayımlanan bir çalışmada, EA’ların yaşam döngüsü emisyonlarının, şarj elektriğinin kaynak bileşimine bağlı olarak içten yanmalı araçlara göre %30 ila %70 oranında düşük gerçekleştiği bildirilmiştir.



Türkiye elektrik üretim yapısında doğal gaz, kömür ve yenilenebilir kaynaklar birlikte yer alır. EA’ların şebekeden şarj edilmesi durumunda dolaylı emisyonlar, bu kaynakların oranına göre değişir. Türkiye’de 2023 itibarıyla elektrik üretiminin %42’si yenilenebilir kaynaklardan sağlanmıştır. Bu oran, EA kullanımında dolaylı emisyonların düşmesini destekler. Ayrıca elektrik üretiminde karbon yoğun kaynakların payının azalması, EA’ların zamanla daha düşük emisyon profiline sahip olmasına olanak tanır.


Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafından 2021 yılında yayımlanan raporda, EA’ların şehir içi ulaşımda yaygınlaşması durumunda toplam karbondioksit emisyonlarının %15’e kadar düşebileceği öngörülmüştür. Buna karşılık, şarj altyapısının yetersizliği, enerji şebekesine getireceği yük ve batarya geri dönüşüm sistemlerinin geliştirilme gerekliliği gibi yapısal unsurlar, dönüşümün bütünsel etkisini şekillendiren faktörler olarak değerlendirilir.



Enerji dönüşümü politikalarında EA’lar, taşıma sektörünün emisyonlarını azaltma aracı olarak tanımlanır. Ancak bu hedefe ulaşılması, eşzamanlı olarak elektrik üretiminin karbonsuzlaşması, şarj altyapısının verimli yönetilmesi ve döngüsel ekonomi ilkelerine uygun batarya teknolojilerinin geliştirilmesiyle mümkün olur. Bu bağlamda EA’ların karbon emisyonları üzerindeki etkisi, araç tipi, kullanım şekli ve ülkesel enerji politikaları çerçevesinde değerlendirilir.



Kaynakça

1. European Commission Joint Research Centre (2020). “JRC Well-to-Wheels Analysis of Future Automotive Fuels and Powertrains in the European Context.”
2. IEA (International Energy Agency). (2023). Global EV Outlook 2023. Paris.
3. UNECE (United Nations Economic Commission for Europe). (2021). Electric Vehicles and the Energy Sector: Policy Pathways and Emission Impacts.
4. Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ). (2023). “Türkiye Elektrik Üretim İstatistikleri.”
5. Romare, M., & Dahllöf, L. (2017). The Life Cycle Energy Consumption and Greenhouse Gas Emissions from Lithium-Ion Batteries. Swedish Environmental Research Institute.
6. Hawkins, T. R., et al. (2013). "Comparative Environmental Life Cycle Assessment of Conventional and Electric Vehicles." Journal of Industrial Ecology, 17(1), 53–64.
7. Aktaş, E., & Sarı, R. (2022). “Elektrikli Araçların Türkiye’deki Emisyon Etkileri Üzerine Ampirik Bir İnceleme.” Enerji ve Çevre Dergisi, 13(2), 45–61.