Otomotiv sektörü, 19. yüzyıldan bu yana en büyük dönüşümünü yaşıyor. İçten yanmalı motorların hâkimiyetindeki yüzyılın ardından bugün elektrikli araçlar EV hızla yeni standart haline geliyor. 2024 verilerine göre dünyada satılan her 5 araçtan 1ʼi artık elektrikli. Bu devrimde en çok öne çıkan ülke ise tartışmasız şekilde Çin.

Çin, yalnızca elektrikli araç üretiminde değil, batarya teknolojisi, tedarik zinciri kontrolü, devlet destekli sanayi politikaları ve agresif ihracat stratejileri ile küresel liderliği ele geçirmiş durumda. 2024ʼte Çin, küresel elektrikli araç ihracatının %40ʼını tek başına gerçekleştirdi. Avrupa yollarında gördüğümüz her 4 elektrikli araçtan 1ʼi artık Çin menşeli. Dahası, Çin iç pazarında elektrikli araçların toplam satışlardaki payı %50ʼye ulaştı ve 2025 için öngörülen oran %60.

Bu tablo tesadüf değil. Çin, stratejik bir vizyonla ulaşım sektörünü, enerji güvenliğini ve sanayi kalkınmasını tek potada eriterek yepyeni bir endüstriyel model ortaya koyuyor.




Peki bu modelin sırları neler?

 

Batarya, elektrikli araç maliyetinin %30-40ʼını oluşturuyor. Çin, bu noktada iki kritik avantaj geliştirdi: ölçek ekonomisive düşük maliyetli kimya kullanımı.

► LFP Bataryaların Yükselişi: Çin, Nikel-Mangan-Kobalt (NMC) bataryalar yerine Lityum Demir Fosfat (LFP) bataryaları yaygınlaştırdı. LFP, yaklaşık %20 daha ucuz, daha güvenli ve uzun ömürlü.

► Üretim Ölçeği: Gigafabrika boyutundaki tesislerde üretim maliyeti kırılıyor. Aynı batarya hücresi ABD ve ABʼde Çinʼe kıyasla %20 daha pahalıya mal oluyor.

► Fiyat Şoku - BYD Seagull: 2024ʼte BYD, “Seagullˮ modelini 8.000 doların altında satışa sundu. Bu fiyat, Batılı rakiplerin en ucuz EV modellerinden bile %50 daha ucuz. 

Sonuç olarak Çin, maliyet avantajını tüketiciye doğrudan yansıtarak hem iç pazarda hem de ihracatta rekabeti domine ediyor.

 

Elektrikli araçların stratejik bileşeni bataryadır ve bataryanın stratejik bileşeni ise hammaddelerdir. İşte burada Çin rakipsiz:

► Katot üretiminin %90ʼı,
► Anot üretiminin %97ʼsi,
► LFP üretiminin neredeyse tamamı Çinʼde.

Üstelik küresel pil pazarında CATL (%36) ve BYD (%20) tek başına %56ʼlık paya sahip.

Buna karşılık AB ve ABD, batarya hammaddelerinde Çinʼe bağımlı durumda. Avrupa, pil kimyasal girdilerinin %80ʼini Çinʼden ithal ediyor. ABD ise Inflation Reduction Act (IRA) kapsamında milyarlarca dolarlık yatırım açıklasa da, rafineri ve hammadde süreçlerinde Çin üstünlüğünü kıramıyor.

Çin hükümeti, elektrikli araç dönüşümünü çevre politikası değil, ulusal strateji olarak tanımladı.

► NEV İkili Kredi Sistemi: Üreticiler, içten yanmalı araç başına belirli sayıda elektrikli araç üretmek zorunda. Bu sistem, firmaları EV üretmeye mecbur bırakıyor.

► Vergi Muafiyetleri: EV satın alma vergisi 2027ʼye kadar tamamen kaldırıldı.

► Altyapı Yatırımları: 2024ʼte 850.000 yeni şarj noktası hizmete açıldı. Bugün Çin, dünyanın en geniş hızlı şarj altyapısına sahip.

Bu politikalar, hem tüketiciyi teşvik ediyor hem de üreticilere güçlü bir pazar garantisi sunuyor.



 

Çinli üreticiler yalnızca iç pazara güvenmiyor, küresel ölçekte büyümeyi hedefliyor:

► BYDʼnin Ro-Ro Filosunu Kurması: Kendi gemileriyle Avrupa ve Latin Amerikaʼya doğrudan sevkiyat yapıyor.

► Avrupaʼda Fabrika Kurma: BYD Macaristanʼda, Chery ise İspanyaʼda yatırım planlıyor.

► Türkiyeʼde Stratejik Yatırım: BYDʼnin Manisaʼda kuracağı 150.000 araç/yıl kapasiteli fabrika, Çinʼin ABʼye açılma stratejisinde Türkiyeʼyi kilit ülke yapıyor.




Bu strateji sayesinde Çin, ABDʼnin %100 ve ABʼnin %38ʼe varan gümrük vergilerini aşmayı hedefliyor.

 

► ABD: Çinʼden ithal edilen EVʼlere %100 tarife getirildi. Ancak iç pazarda uygun fiyatlı EV eksikliği sürüyor.

► AB: Çinli markalara %17-38 ek vergi uyguluyor. Buna rağmen Çinli araçların Avrupaʼdaki pazar payı artmaya devam ediyor.

Kısacası Batılı ekonomiler, politik engellerle Çinʼi durdurmaya çalışıyor. Ancak uygun fiyatlı modeller geliştirmekte başarısız oldukları sürece Çin üstünlüğünü sürdürecek.

 

Türkiye, coğrafi konumu ve gümrük birliği avantajıyla Çinli üreticiler için Avrupaʼya açılan kapı konumunda.

► Sanayi Yatırımları: BYDʼnin Manisa yatırımı, Türkiyeʼyi bölgesel üretim üssü yapabilir.

► Tedarik Zinciri: Fosfat ve katot kimyasallarında Türkiye–Kuzey Afrika ekseni stratejik bir fırsat sunuyor.

► Altyapı: Çin örneklerinde olduğu gibi hızlı şarj + enerji depolama entegrasyonu, Türkiyeʼnin şebeke yönetimini güçlendirebilir.

Bu sayede Türkiye, sadece montaj değil, batarya kimyasından yazılım tanımlı araç mimarisine kadar değer zincirine dahil olabilir.
 

 

Çinʼin elektrikli araç başarısı, yalnızca üretim kapasitesiyle açıklanamaz. Burada bir stratejik vizyon söz konusu:

► Enerji güvenliği: Petrol ithalatına bağımlılığı azaltmak için elektrikli araçlar bir enerji politikası aracı.

► Sanayi kalkınması: Batarya ve yazılım teknolojilerinde liderlik, Çinʼi otomotivin geleceğinde merkez ülke yapıyor.

► Küresel etki: Çinli markalar artık sadece ucuz değil; hızlı şarj, entegre batarya teknolojisi ve yazılım güncellemeleriyle kaliteyi de yükseltiyor.

ABD ve ABʼnin ticaret duvarları, Çinʼin yükselişini yavaşlatabilir, ama durduramaz. Çünkü Çin, iç pazarıyla, dev tedarik zinciriyle ve maliyet liderliğiyle uzun vadeli bir rekabet avantajı kurmuş durumda.

Türkiye için bu süreç, sadece bir tehdit değil aynı zamanda büyük bir fırsat: yerelleşen üretim yatırımları, batarya kimyasalları ve altyapı entegrasyonuyla Türkiye, bölgesel elektrikli araç ekosisteminin stratejik oyuncularından biri olabilir.

Kısacası, Çinʼin küresel EV yarışındaki liderliği, geleceğin otomotiv dünyasının yönünü belirliyor. Bu yeni düzende rol almak isteyen ülkelerin yapması gereken şey net: vizyoner politikalarla üretim zincirine dahil olmak ve kendi stratejik yol haritalarını oluşturmak.


Kaynakça

International Energy Agency (IEA) – Global EV Outlook 2025 https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2025

International Energy Agency (IEA)  – Global EV Outlook 2024 https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2024

SNE Research – Global EV Battery Market Share 2024 https://www.sneresearch.com

USTR (United States Trade Representative) – Section 301 Tariff Actions 2024 https://ustr.gov

CAAM (China Association of Automobile Manufacturers) – China NEV Sales and Export Data 2024 http://www.caam.org.cn

Reuters – BYD to build new EV plant in Hungary (2024) https://www.reuters.com/business/autos-transportation/byd-build-ev-plant hungary-2024-12-22

Financial Times – BYD to invest $1 billion in Turkey for EV plant 2024 https://www.ft.com/content/byd-investment-turkey-ev

Bloomberg – China EV makers expand Ro-Ro shipping fleet for exports (2024) https://www.bloomberg.com/news/articles/china-ev-export-shipping-2024

Nikkei Asia – China dominates battery supply chain with 90% cathode, 97% anode share 2024 https://asia.nikkei.com/Business/China-dominates-battery-supply-chain

BNEF (Bloomberg New Energy Finance) – Battery Pack Prices Report 2024

https://about.bnef.com

BYD Official Newsroom – BYD Seagull Model Launch (2024) https://www.bydglobal.com

Politico / Euractiv – EU adopts AFIR regulation on EV charging infrastructure (2024)

https://www.politico.eu/article/eu-electric-vehicles-charging infrastructure-regulation