Kompanzasyon Neden Gereklidir? Kompanzasyon Çözümleri Nelerdir?

Kompanzasyon sisteminin temel amacı, reaktif enerji ihtiyacının bu sistemden karşılanarak izin verilen reaktif oranlar dışına çıkılmamasının sağlanması ve böylece reaktif bedel ödenmesinin önüne geçilmesidir. Reaktif gücün limit değerlerde tutulması için kompanzasyon ürünleri kullanılır. Kompanzasyon ürünleri, reaktif enerjinin (kVArh) yönetmelikte belirlenen oranlarından daha fazla tüketilmesini engellemek için tasarlanmıştır. Bu sayede; kullanıcıların reaktif bedel ödemeleri engellenmekte ve iletim/dağıtım hatlarındaki kayıplar azaltılarak enerji maliyetlerinin düşürülmesi sağlanmaktadır.

A- A+

02.12.2021 tarihli yazı 7600 kez okunmuştur.

Sanayinin candamarı elektrik enerjisidir. Elektrik enerjisinin üretilmesinde ve iletilmesinde 4 önemli faktör bulunmaktadır. ► Kalite | ► Süreklilik | ► Yeterlilik | ► Ucuzluk

Sonuç olarak üretimin yanında verimliliği esas ilke kabul ederek mevcut enerji sisteminden en iyi şekilde yararlanmamız gerekiyor. Elektrik enerjisinde kalitenin yakalanabilmesi için Reaktif Güç Kompanzasyonu oldukça önemlidir.

Kompanzasyon Nedir?

Kompanzasyon, akım ile gerilim arasındaki faz farkının en ideal olabilecek açıya getirilerek, sistemi olumsuz etkileyen reaktif güçlerin sıfıra yaklaştırılması olayıdır. Yani güç faktörü cosϕ düzeltilir. Böylece enerji iletim hatlarının ve şebekenin gereksiz yere yüklenmesine sebep olan ve kayıpları artıran reaktif güç, olabildiğince minimum seviyede tutulur.

Neden Kompanzasyon Sistemi Kullanılır?

Kompanzasyon sisteminin temel amacı, reaktif enerji ihtiyacının bu sistemden karşılanarak izin verilen reaktif oranlar dışına çıkılmamasının sağlanması ve böylece reaktif bedel ödenmesinin önüne geçilmesidir.

Bununla birlikte, kompanzasyon sistemi sayesinde; kablolamalar daha ince kesitli kullanılabilmekte, güç trafosu, kumanda kontrol ve koruma elemanlarının güçleri daha düşük seçilebilmekte bu sayede kurulum maliyetleri azaltılabilmektedir.

Kompanzasyon sistemi, güç faktörünü de düzelttiği için güç trafosunun kapasitesi ve tesisin verimi yükselmektedir.

Kompanzasyon Doktoru ile Reaktif Bedel Ödeme Riskinizi
Ortadan Kaldırın

Kompanzasyon ile Kazanımlar Nelerdir?

Kompanzasyon çözümleri ile işletmeler olası indüktif ve kapasitif enerji bedeli ödemezler. Kompanzasyon çözümleri sayesinde işletmelerde;

Enerji Tasarrufu: İşletmelerin tüketmiş oldukları aktif enerjinin daha verimli olması sağlanır ve elektrik giderleri azaltılır.
Ekipman Verimliliği: Trafoların daha fazla yüklenmesine, kablo kesitlerin daha küçük seçilmesine olanak sağlanır.
Enerji Kalitesi: Oluşabilecek ani gerilim değişimlerinden sistem ve ekipmanlar korunur.
Sistem Güvenliği: Ani yük değişimlerinden dolayı kablolarda oluşabilecek ısınmalardan kaynaklanabilecek kayıplar önlenir.

Kompanzasyon ürünleri, reaktif enerjinin (kVArh) yönetmelikte belirlenen oranlarından daha fazla tüketilmesini engellemek için tasarlanmıştır. Bu sayede; kullanıcıların reaktif bedel ödemeleri engellenmekte ve iletim/dağıtım hatlarındaki kayıplar azaltılarak enerji maliyetlerinin düşürülmesi sağlanmaktadır.

Kompanzasyon Panosunda Hangi Ekipmanlar Kullanılır?

Yük profiline, diğer bir deyişle işletmelerin elektrik tüketen ekipmanlarının tiplerine göre kompanzasyon sisteminde kullanılacak ekipmanlar da farklılık gösterir. Sistemin beyni olarak görev yapan ve diğer cihazların çalışmasını kontrol eden Reaktif Güç Kontrol Röleleri, kompanzasyon sisteminin olmazsa olmazıdır.

Reaktif Güç Kontrol Röleleri

Bunun yanında Kompanzasyon Kontaktörleri ve Statik Kontaktörler, Kondansatörler, Reaktörler, Sürücüler gibi ürünler ihtiyaç duyulan adette kullanılarak kompanzasyon panoları oluşturulur.

Endüstriyel Seri Şönt Reaktörler: Yüksek kaliteli cihazlar olup indüktif yük ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmışlardır.

Kompanzasyon Kontaktörleri: Kompanzasyon panolarında kullanılan kondansatörlerin kontrolü için özel olarak tasarlanmış cihazlardır.

Kondansatörler, endüktif reaktif yükleri kompanze eden devre elemanlarıdır. Entes güç kondansatörleri kompanzasyon esnasında, ömürlerini kısaltacak ağır şartlara ve olumsuz koşullara karşı dayanıklı olarak tasarlanmış cihazlardır.

Endüktif elektrik yüklerin olduğu yerlerde şebekeden fazladan bir reaktif güç çekilir, belli süreliğine depo edilir ve sonrasında tekrar şebekeye iade edilir. Şebeke gerilimi ile yük arasında sürekli olarak reaktif güç alışverişi gerçekleşir. Motor, bobin, transformatör, kaynak makinesi, floresan lamba balastı gibi yüklerin çok olduğu kamu binaları veya endüstri ortamlarında ortaya çıkan reaktif güç, istenmeyen bir enerjidir. Reaktif gücün seviyesi belli noktayı aştığında elektrik faturasında ceza ödenir.

İşletmelerde 9kW ve Üstündeki Sözleşme Gücü, Kompanzasyon Sistemini Zorunlu Tutuyor

İşletmelerde sözleşme gücü 9 kW sonrası için kompanzasyon sistemini zorunlu tutar. Sözleşme gücü 9 kW – 29,9 kW arası %33 endüktif sınırı, %20 kapasitif sınırı aştığı zaman ceza uygulanır. Yine İşletmelerde kademeli olarak, sözleşme gücü 30 kW üstü %20 endüktif sınır, %15 kapasitif sınırı aştığı zaman ceza uygulanır. Bu cezai durumların önlenmesi için ise işletmelerin kompanzasyon sistemi kurmaları gerekmektedir.

►İlginizi Çekebilir: Reaktif Enerji Nedir? Kompanzasyon Nedir? | ENTES Blog

Reaktif güç, devrede ileri geri hareket ettiği için ek bir yük görevi görür. Bu sebeple, kurulan sistemlerin hem aktif hem de reaktif gücü dikkate alınarak görünen güç hesabı yapılması gerekir. Eğer sistemde fazla reaktif güç bulunursa, sistem güç faktörünü düşürecektir ve sistemin verimliliği azalacaktır. Bu durum, istenmeyen gerilim düşümüne, daha fazla iletim kayıplarına, fazla ısınmaya ve daha yüksek işletme maliyetlerine neden olur. Dolayısıyla yapılacak güç kontrolleri sistemde büyük etkiler yaratır. Reaktif güç kontrolü aktif ve reaktif güç kontrolü kompanzasyon sistemleri aracılığıyla yapılır.

Reaktif Bedel Nedir? Görünür Güç - Aktif Güç - Reaktif Güç Nedir?

Kompanzasyon Sistemi Düzenli Kontrol Edilmelidir

Kompanzasyon sisteminin düzenli olarak kontrol edilmesi çok önemli. Bu nedenle, istenilen aktif-reaktif güç dengesini oluşturmak için, kontaktörler, kondansatörler, röle ve sigortalardan oluşan ve tesisata entegre edilmiş olan kompanzasyon sisteminin kontrolü ve takibinin de yapılması gerekir. Reaktif cezalar, tesislerin kompanzasyon panolarına gerekli bakımı yapmamasından ve en önemlisi tesis büyüdükçe kompanzasyon panosunun küçük kalmasından dolayı meydana gelmektedir. Çözüm, kompanzasyon panosunun tesisata uygun olarak yeniden projelendirilmesi ile mümkündür. Kompanzasyon sistemi sürekli denetim altında tutularak, tüketimler de sayaç üzerinden periyodik olarak takip edilmelidir. Aksi halde oluşacak olumsuz durumda, müdahalede geç kalınmış ve reaktif cezaya girilmesi kaçınılmaz olacaktır.

ENTES kompanzasyon ürünlerini incelemek için tıklayın.

Reaktif Bedel/Reaktif Ceza Nedir?

Motor düzenekleri içerisinde manyetik alan oluşturmak amacıyla reaktif enerji ihtiyacı bulunur. Fakat reaktif enerji, gereksiz bir şekilde şebekeyi meşgul ederek, dağıtım sistemindeki kabloların ısınmasına ve trafo merkezlerinin verimlilik düşüşüne neden olmaktadır.

Bu nedenle sözleşme gücü 9kW üstü olan tüm işletmelerin kompanzasyon sistemi kullanması zorunlu kılınmıştır ve belirli reaktif oranlar dışına çıkılması durumunda işletmelerin faturalarına reaktif bedel yansıtılmaktadır.

Şebekeden çekilen reaktif gücü küçültmemiz ya da yok etmemiz için yapılan uygulama ‘reaktif güç kompanzasyonu’ olarak adlandırılır. Diğer bir deyişle; yüklerin ihtiyacı olan reaktif gücü kompanzasyon elemanlarından karşılayarak şebekeden çekilen reaktif gücün sıfıra, güç faktörünün 1 değerine yaklaştırılması ayrıca şebeke gerilim ve akımı arasında faz farkının azaltılması uygulamasıdır.

Peki Neden Reaktif Güç Kontrolü Yapılmalıdır?

Reaktif gücün limit değerlerde tutulması için kompanzasyon panoları kullanılır. Kompanzasyon panoları içerisinde bulunan kondansatörler, belirli kademelerde devreye girer ya da devreden çıkar. Şebekenin izlenmesi ve reaktif güç seviyesinin sürekli olarak takip edilmesi gerekir. Enerji takibi yazılımı sayesinde bir kompanzasyon panosunun kurulması, mevcut kondansatörlerin değiştirilmesi veya kompanzasyon kapasitesinin artırılması gibi önlemlerle elektrik faturalarında reaktif bedel olarak görünen cezanın önüne geçilmiş olur.

Reaktif ceza nasıl engellenir diye merak ediyorsanız aşağıdaki linkte detayları bulabilirsiniz.

► İlginizi Çekebilir: Reaktif Ceza Nedir? Nasıl Engellenir?

ENTES Webinar: Uçtan Uca Kompanzasyon Çözümleri

ile enerjinizi her an her yerden izleyin!

Enerji Doktoru ile reaktif oranlarınızı kolaylıkla takip edebilir, reaktif bedel ödeme riskiniz oluştuğunda uyarı ve alarmlar ile bilgilendirilirsiniz. Enerji kalitenize ilişkin gösterimlerle elektronik cihazlarınızın arızalanmasını engelleyebilir, karşılaştırmalı tüketim özeti gösterimi ile enerji verimliliği sağlayabilirsiniz.

Reaktif bedel ve kalitesiz enerjinin yol açabileceği arıza maliyetlerini üstlenmek istemeyen işletme yöneticileri, Enerji Doktorunu tercih ederek; Kompanzasyon Doktoru’nun özelliklerine ilave olarak Enerji Kalitesi ve Enerji Verimliliğine ilişkin özellikleri de kullanabiliyor.

Kompanzasyonda SVC Çözümü

Sıkça Sorulan Sorular

Harmonik Seviyesi Yüksek Olan İşletmelerde Reaktif Güç Kontrol Rölesinin Kademeleri Devreye Alma Sorunu ile Karşılaşılıyorsa Ne Yapılmalıdır?

Sistemde aşırı harmonik olan işletmelerde, kademelere aşırı akım yüklenmesi olmasından dolayı reaktif güç kontrol röleleri kademeleri korumaya almak için devreye aldığı kademeleri devreden çıkarabilir. Bu problemin kalıcı çözümü için; aktif harmonik filtre çözümü uygulanarak sistemdeki harmonik seviyesinin düşürülmesi veya harmonik filtreli kompanzasyon sistemi uygulanması gerekmektedir. Geçici çözüm için; reaktif güç kontrol rölesi ayarlarında yer alan “alarm” menüsündeki “THD-I” değerinin “0000 yapılması gerekmektedir. Bu işlemi yaparak reaktif güç kontrol rölesinin harmonik alarmını kapatmış oluruz ve Auto Setup işlemini yapabiliriz.

Kompanzasyon Sisteminde Akım Trafosu Bağlantısı Yapılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kompanzasyon sistemlerinde akım trafoları, elektrik sayaçlarının hemen sonrasına takılmaları gerekmektedir. Aksi taktirde ölçülen bir değer olmayacağı için reaktif güç kontrol rölesi sağlıklı şekilde kompanzasyon yapamayacaktır.

Kapasitif Reaktif Bedel ile Karşılaşan veya Kapasitif Reaktif Oranların Yüksek Olduğu İşletmelerde Nasıl Bir Yol İzlenmelidir?

Kapasitif reaktif oranların yüksek olduğu işletmelerde şönt reaktör kullanılması gerektiği söylenebilir fakat sadece elektrik faturasına bakarak, sisteme ilave edilecek şönt reaktör değeri konusunda bir öngörü yapmak sağlıklı bir yöntem değildir. Daha doğru bir tespit için; 3 gün süresince, elektrik sayacından sabah 08.00 ve akşam 18.00 de olmak üzere günde iki kez endeks değerlerinin alınması gerekir. Ardından bu endeks değerleri yorumlanarak sisteme ilave edilecek şönt reaktör kapasiteleri belirlenebilir. İşletmelerde hem endüktif hem kapasitif yükler olması ve bu yüklerin değişken olması durumunda ise uygulanacak en uygun çözüm SVC sistemidir. RGSR veya RGP-SR serisi reaktif güç kontrol rölesi, endüktif yük sürücü, kondansatörler ve şönt reaktörlerden oluşan SVC sistemi hem endüktif hem de kapasitif reaktif oranların yasal sınırlar içerisinde tutulmasını sağlar.

Listenin Tamamı için tıklayınız...

Kaynak: