Parafudr Nedir? Ne İçin Kullanılır?

Yüksek gerilimin sistemde ve sisteme bağlı cihazlarda oluşabilecek hasar ve arızalara karşı ve doğal sebepler dolayısıyla oluşan dış yüksek gerilimden korumak için Parafudrlar kullanılır. Detayları daha fazlasıyla incelemek isterseniz yazımızın devamında bulabilirsiniz.

A- A+

11.08.2013 tarihli yazı 58128 kez okunmuştur.

Yüksek gerilim, iletim ve dağıtım hatlarına bağlı bulunan birçok elektrikli cihazda arızalara neden olmaktadır. Sistemde oluşan yüksek gerilim nedeni ile cihazları yüksek gerilimden korumak için kullanılan yalıtkanlar zarar görürler. Bunun sonucunda da cihazda veya iletim hattında kısa devre oluşarak, cihaz ve sistem zarar görebilmektedir.

Yüksek gerilimler oluş şekillerine göre iç (sistem içinde oluşan ) ve dış (doğal sebepler dolayısıyla oluşan) yüksek gerilimleri olmak üzere iki bölüme ayrılmaktadırlar.

İç yüksek gerilimler elektrik şebekelerinde meydana gelmektedir. Toprak ile temas, iki fazın teması, nötr ve toprak teması gibi birçok şebeke kaynaklı problemlerden oluşabilir.

► İlginizi Çekebilir : Kompakt Şalterler ve Özellikleri ,

Dış Yüksek Gerilimler doğal olaylardan kaynaklanmaktadır ve elektrik iletim hatlarına düşen yıldırım sonucu toprak potansiyelinin yükselmesi,faz veya toprak hattına yıldırım düşmesi, yıldırım düşmesi sonucu oluşan manyetik alan gibi nedenlerden dolayı meydana gelmektedirler.

Kullanmakta olduğumuz elektronik cihazlarda şebekeden kaynaklı oluşabilecek iç yüksek gerilimlerine karşı korunma sağlanması amaçlı devre tasarımları yapılmaktadır. Ancak Dış Yüksek gerilimlerden sistemi korumak için parafudrlar kullanılmalıdır.

Parafudrların Görevi

Yüksek gerilimlere karşı elektrikli/elektronik cihazlar ve sistemi korumak amacıyla tasarlanan elektriksel koruma sistemleri bulunmaktadır. Bu koruma sistemlerinden biri de parafudrdur. Parafudr, büyük akım darbelerini toprağa iletir. Ayrıca kullanıldığı yerde yüksek gerilimden kaynaklı oluşabilecek olan enerji kesintilerini önler ve yüksek gerilimi şebeke için zarar vermeyecek düzeye indirir.

Enerji nakil hatlarında meydana gelen aşırı gerilimi toprağa deşarj etmek için koruma elemanı olarak parafadur kullanılır. Parafudrlar yapısı gereği yalıtkandır. Fakat yüksek akım ile karşılaşıldığında parafudrlar iletken duruma geçerek yüksek akımı toprağa iletirler ve sistemin yüksek akımdan zarar görmesini engellerler.

► Parafudr,

Parafudrların Seçimi

Parafudr seçimi çok önemlidir. Gerilim değeri, darbe anma ve kısa devre akımı olmak üzere üç önemli nokta dikkate alınarak parafudr seçimi yapılmalıdır.

Parafudr gerilim değeri belirlenirken sistemin beslenmekte olduğu şebekenin besleme bölümünün üçgen-yıldız ve yıldız noktasının da direk yada direnç üzerinden topraklanmış olması dikkate alınır.

Parafudrlar sistemde kapama yaparak korumakla görevli oldukları cihaz ve sistemlerin zarar görmelerini engellerler. Parafudrların kapama yaparak koruma yapabilmeleri için çalışma gerilimi, koruduğu sistem üzerindeki yalıtkanlık noktası en zayıf olan kısım üzerinde tespit edilen gerilim değerinden daha düşük olmalıdır. Eğer gerilim değeri yüksek ise parafudr kapama yapamayacak ve koruması için bağlanmış olduğu sistemin zarar görmesini engelleyemeyecektir.

Parafudrlar çeşitli yük aralıklarında kullanılmak üzere darbe anma akımları dikkate alınarak kullanılmalıdır. Parafudrlar bu özellik göz önünde bulundurularak üretilir ve çeşitli darbe anma akım değerlerine ve kısa devre akım değerlerine göre piyasaya sunulur.

► İlginizi Çekebilir : Kontaktörler Genel Yapısı ,

Darbe Anma Akım Değerlerine Göre Parafudr Kullanılacak Yerler

Yıldırımların yoğun olarak oluştuğu veya daha az yoğunlukta oluştuğu bölgelerde 10 kA ya da 5 kA değerlerinde parafudrlar kullanılmalıdır. Eğer alçak gerilim şebekesinde parafudr kullanılacak ise 1,5 kA darbe anma akım değerine sahip parafudr kullanılmalıdır. Eğer parafudr orta gerilimli trafo merkezinde kullanılacak ise 2,5 kA yada 5 kA darbe anma akım değerlerine sahip parafudrlar kullanılmalıdır. Elektrik santralleri ve büyük trafo merkezlerinde parafudr kullanılacak ise 10 kA darbe anma akım değerinde parafudr kullanılması gerekir.

Kısa Devre Akımına Göre Parafudr Kullanımı

Parafudr kendisine en yakın durumda olan kesicinin sahip olduğu kısa devre akım değeri seviyesinde olmalıdır. Kısa devre dayanımı, düşük seçilirse parafudr parçalanarak bulunduğu yerde büyük zararlar oluşturabilmektedir. Parafudrlar genelde 10, 20 ve 40 kA kısa devre akımı düzeyinde üretilmektedirler.

Parafudrun yerinin belirlenmesi ve yıldırım boşalmaları nedeni ile sistemde uygun yerlere yerleştirilmeleri çok önemlidir. Parafudrun yerleştirileceğileceği yer eğer uygun değilse parafudr yarardan çok zarar oluşturur ve arıza kaynağına dönüşebilir. Parafudrlar korunması gereken elektrik sistemleri ile paralel olarak faz – toprak arasına bağlanır. Parafudrlar, korunması istenen elektrik sistemlerine mümkün olduğu kadar yakın olmalıdır.

Parafudr Tipleri

Parafudrlar B,C,D sınıfı olarak kataloglarda yer almaktadırlar. Parafudr seçiminde sınıfların ne anlama geldiği ve hangi sınıfın nerde kullanılması gerektiğinden kısaca bahsetmek gerekir ise;

► B sınıfı (Sınıf 1) Alçak Gerilim için yıldırıma karşı koruyucu parafudr sınıfıdır. Elektrik sayacı öncesinde kullanılmaktadırlar.

► C sınıfı (Sınıf 2) Alçak Gerilim için Aşırı Gerilim sınırlayıcısı parafudrlardır. Elektrik sayacı sonrasında kullanılmaktadırlar.

► D sınıfı (Sınıf 3) Alçak Gerilim için Aşırı Gerilim sınırlayıcı parafudrlardır. Elektronik cihazların korunması için kullanılırlar.

Kaynak:

► Ürün Kataloğu
► www..com.tr