Busbar sistemleri (bara kanallı sistem), iletkenliğini çoğunlukla bakır ya da alüminyumdan alan, kompakt ve modüler bir yapıya sahip enerji dağıtım hatlarıdır ve dış gövdesi IP66’ ya kadar koruma sağlar. Tesisin tavanına monte edilen bu sistemler estetik duruşları ve yer tasarrufu sağlamalarıyla dikkat çeker. Modüler yapısı büyük bir avantaj sağlamaktadır. Yeni bir yük eklendiğinde sistemin tamamını değiştirmeye gerek kalmaz, tap-of kutuları sayesinde sistem arasına kolayca ekleme yapılabilir.

Öte yandan kablo sistemleri, uzun yıllardır kullanılan, saha yapısı ve koşullarına göre güzergahı kolaylıkla şekillendirilebilen geleneksel çözümlerdir. Kablolar genellikle PVC borular, kablo tavaları veya kanallar aracılığı ile taşınır. Bu sistem ilk yatırım maliyeti açısından daha ekonomik görünse de işçilik süresi, kablo karmaşıklığı, bakım ve arıza tespit zorluğu gibi faktörler uzun vadede maliyeti artırabilir.

 

Busbar ve kablo sistemleri sadece yapısal olarak değil, teknik özellikler ve uygulama koşulları bakımından da birbirinden oldukça farklı özellikler taşır. Bu farklar sistem seçimini doğrudan etkileyen önemli kriterlerdir. Aşağıda iki sistemin de öne çıkan teknik özellikleri belirli başlıklar altında kıyaslanmıştır:
 

Busbar sistemleri, aynı hacim içerisinde daha yüzsek akım taşıma kapasitesine sahiptir. Örneğin, 1600A’e kadar olan yükleri kompakt bir yapı ile taşıyabilir. Üstelik dış gövdesi sayesinde darbe, nem ve toz gibi dış etkilere karşı oldukça dayanıklıdır. Kablo sistemlerinde ise yüksek akımlar için daha yüksek kesitli kablolar kullanılmalıdır. Bu da kablo yoğunluğu artırarak ısınma gibi riskleri beraberinde getirir.

Busbar sistemleri ön imalatlı olduğundan montaj süresi ciddi şekilde kısalır. Birkaç gün içerisinde bile ana dağıtım hattı döşenebilir. Kablo sistemlerinde ise hem kanal hem de kablo döşeme süresi ayrı işçilik gerektirdiğinden kurulum süresi uzar ve daha fazla eleman ihtiyacı oluşur.
 

Busbar sistemleri, tavana paralel montajlandığı için yer kaplamaz. Bu durum hem temizlik hem de üretim alanı verimliliği açısından avantaj sağlar. Kablo sistemleri ise tavalarda veya duvar içlerinde ilerlediğinden özellikle yoğun hatlarda ciddi alan işgali oluşturabilir.



 

Özellikle yüksek akım ihtiyacı varsa, modülerlik ve görsellik sizin için önemliyse, tesis zaman içinde büyüyecek, yeni makineler ve panolar eklenecekse busbar sistemleri bu ihtiyaçlara hızla cevap verir.

Düşük bütçeli ve geçici uygulamalarda, küçük atölyelerde, güzergahın esnek olması gereken alanlarda, düşük akım ve kısa mesafe söz konusu ise kablo hem yeterlidir hem de gereksiz busbar maliyetinden kaçınılır.

 

► İlginizi Çekebilir: Orta Gerilim Busbar Sistemi

 

Bir fabrika projesinde depo alanı enerji dağıtımı için ilk etapta klasik kablo sistemi düşünüldü. Özellikle güzergâh esnekliği ve düşük ilk yatırım maliyeti açısından kablo sistemleri çoğu zaman pratik bir çözüm sunar. Ancak yapının genişliği, yük merkezlerinin tavan hattına yakınlığı ve ilerleyen süreçte sistemin büyüme ihtimali göz önüne alındığında busbar sistemi bu projeye daha uygun bir alternatif olarak öne çıktı.



Toplamda yaklaşık 5000 metrekarelik kapalı alana sahip bu depoda, yüksek güçlü forklift şarj istasyonları ve otomatik raf sistemleri için 1250A civarında ana dağıtım ihtiyacı vardı. Kablo sisteminde bu yük için onlarca metre 3x240 mm² kablonun çekilmesi; taşıma kapasitesi, ısı yönetimi ve bakım açısından bazı zorluklar doğurabilirdi. Bu nedenlerle proje busbar sistemine revize edildi. Montaj süresinin çok daha kısa bir süre alacağı öngörüldü. İlerleyen süreçte sisteme eklenme ihtimali göz önünde bulundurulan yeni bir şarj hattı, sadece bir çıkış kutusu montajı ile hızlıca entegre edilebilecek.




Sonuç

Busbar ve kablo sistemleri, doğru yerde kullanıldıklarında oldukça başarılı çözümler sunarlar. Önemli olan; yapının fiziksek özelliklerini, enerji ihtiyacını, bakım ve genişleme gereksinimlerini iyi analiz ederek sistem tercihini bilinçli bir şekilde yapmaktır. Teknoloji ve mühendislik bu dengeyi kurmakla başlar.


Yazar: Derya BULUT

Kaynakça

► IEC 61439-1:2021. Alçak Gerilim Anahtarlama ve Kontrol Düzenleri – Bölüm 1: Genel kurallar. IEC.
► TEDAŞ. (2003). Alçak Gerilim Dağıtım Panoları Teknik Şartnamesi (AGP-TS). Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü
► Schneider Electric. (2024). Canalis Busbar Trunking System (20-1000 A) – Technical and Installation Guide.
► EAE Elektrik. (2024). E-Line MK Busbar Kanal Sistemleri Teknik Kılavuzu.
► TS IEC 60502-1- 0,6/1 kV’a kadar olan alçak gerilim güç kabloları Teknik özellikler. Türk Standartları Enstitüsü.