PMAX sistemi, Google tarafından 2021 yılında kullanıma sunulmuş, reklam kampanyalarını otomatikleştiren bir platform. Görünürde yalnızca bir reklam kampanyası yönetim sistemi olan PMAX, aslında yapay zekânın pazarlama stratejileri üzerindeki tahakkümünün canlı bir örneği. Reklam verenin bütçesi, hedefi ve birkaç anahtar kelimesi giriliyor; gerisi tamamen makinelere ait. Hangi kullanıcıya, ne zaman, hangi platformda ve ne sıklıkla reklam gösterileceğine artık algoritmalar karar veriyor. Kullanıcıların çevrim içi davranışlarına göre reklamları en uygun zaman ve mecrada gösteren bu sistem; Google Arama, YouTube, Gmail, Haritalar ve daha birçok platformu entegre biçimde kullanıyor.

Rekabet Kurumu’ndan yapılan açıklamada, “Google’ın PMAX reklam teknolojisi aracılığıyla pazar gücünü kötüye kullanıp kullanmadığı ve küçük ölçekli reklam hizmeti sağlayıcılarının faaliyet alanını daraltıp daraltmadığı değerlendirilmektedir,” ifadelerine yer verildi.



 

Soruşturmanın temel inceleme konuları arasında şunlar yer alıyor:

► Google’ın sahip olduğu çok katmanlı veri setlerini, rakiplerine karşı ayrımcı bir biçimde kullanıp kullanmadığı,
► PMAX sisteminin karar alma sürecinde şeffaflık eksikliği olup olmadığı,
► Reklam verenlerin, kampanya süreçleri üzerinde yeterli düzeyde kontrol sahibi olup olmadığı.
 

PMAX’in arkasındaki teknoloji, büyük veri (big data), makine öğrenimi (machine learning) ve anlık karar alma algoritmalarına dayanıyor. Sistem, kullanıcı davranışlarını analiz ederek neredeyse sezgisel kararlar alıyor. Fakat yapay zekânın “sezgisi”, aslında geçmiş veriler üzerinden türetilmiş bir tahmin mekanizması. İnsan öngörüsünü değil, istatistiksel olasılıkları takip ediyor.

Bu noktada geliştiriciler için kritik bir sorumluluk doğuyor: Yapay zekâ ile oluşturulan sistemler yalnızca doğru çalışmalı mı, yoksa adil, şeffaf ve hesap verebilir de olmalı mı?

Yıllar boyunca reklamcılık sektörü yaratıcı fikirler, görsel tasarımlar ve hedef kitle analizleri üzerine kurulu bir alandı. Bugün ise en etkili kampanya, en doğru veriye sahip olanın elinde. Google’ın sahip olduğu kullanıcı verileri, neredeyse nüfusun dijital ikizi niteliğinde. PMAX bu veri gücünü kullanarak, daha kullanıcı bir şey istemeden bile onu satın almaya ikna edecek yollar sunuyor. Ve tam da bu yüzden, bazıları bu durumu “yumuşak manipülasyon” olarak tanımlıyor.

Rekabet Kurumu’nun başlattığı soruşturma, yalnızca Google’a değil, yapay zekâ temelli sistemlerin etik sınırlarına da bir gönderme oldu. Ayrıca, yapay zekânın etik ve ahlaki sınırlarını da tekrar sorgulamamızı sağladı. Elbette sonuçları zaman gösterecek. Ancak şu bir gerçek: Reklamcılık, artık yalnızca bir tüketim aracı değil, algı yönetiminin de dijital silahı hâline gelmiş durumda. Ve bu silahı kimlerin kullandığı, nasıl denetlendiği; gelecekte hem kullanıcı hakları hem de teknoloji tasarımı açısından belirleyici olacak.


Kaynakça

► https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/alphabet-inc-google-ireland-limited-goog-d095701ab44df01193e80050568585c9

► https://www.reuters.com/business/media-telecom/turkish-competition-authority-launches-probe-into-googles-pmax-2025-06-20/
► https://www.hosting.com.tr/blog/performance-max/