Uzay Aracı Testleri |
2020

2020 yılında uzay araçları üzerinde yapılan denemeler ve testler uzay yolculuğunun kaderini değiştirecek nitelikte oldu. Detaylar yazımızda.

A- A+

07.02.2021 tarihli yazı 5273 kez okunmuştur.

Hepimiz bir zamanlar herkesi etkisi altına alan Uzay Yolu filminin hayranıydık. Film, kaptan Scott Bakula yönetimi altındaki Atılgan Yıldız Gemisi'nin uzay keşfini konu almıştı. Bu yıldız gemisi bilim insanlarına ilham kaynağı olmuş ve bunun sayesinde de günümüze gelene kadar birçok uzay aracı uzaya fırlatılmıştır. Atılgan Yıldız Gemisi kadar Jules Verne'ün "Ay'a Yolculuk" kitabındaki uzaya yolculuk da bilim insanlarını etkilemiştir. Sadece bu yıl tahmini olarak 1200 uydu yörüngeye gönderilmek üzere yola çıkmıştır. Peki ya uzaya gönderilen bütün uzay araçları başarılı oldu mu? Yoksa J. Verne'ün kaleme aldığı uzay yolculuğu gibi hayal kırıklığıyla mı bitti? Bu yazımızda 2020 yılında uzay araçları üzerinde yapılan testleri ve denemeleri listeledik.

Starship SN3 Basınç Tankı Testinde İstenilen Başarıyı Sağlayamadı

SpaceX’in SN3 prototipinin roket sistemi iki bölümden oluşmaktadır. Birincisi, Starship adında paslanmaz çelik bir uzay aracından oluşmuştur. Bu paslanmaz çelik araç, SpaceX'in güçlü Raptor motorlarından altı tanesine sahiptir. Starship ayrıca Super Heavy olarak bilinen ve yaklaşık 30 motora sahip dev bir roket içeriyor. Bu roketin farklı versiyonları yıl boyunca test edildi. 2020’nin Nisan ayında, Teksas'taki SpaceX tesisinin yakınında SN3 hakkında veri toplamak için bir dizi test yapması bekleniyordu. Ancak 2 Nisan günü bir kriyojenik basınç testi sırasında işler ters gitti ve SN3’ün düşmesine neden oldu. Kriyojenik basınç testi, uzay araçlarının, çok soğuk yakıtın oluşturduğu yüksek basınca dayanıklılığını ölçecek bir yöntemdir. Dolayısıyla SN3’ün bu testi geçmesi ve yüksek basınca dayanması gerekli ve temel bir özellik olarak görülüyordu.

►İlginizi çekebilir: Uzay Neden Karanlıktır?

Starship SN4, Starship SN3’ün Kaderini Yaşadı

SpaceX'in Starship SN4 prototipi, 29 Mayıs Cuma günü yapılan bir motor testinin hemen ardından patladı ve deneme sahasında dramatik bir ateş topuna döndü. Patlama, roket motorunun test edilmesinden yaklaşık bir dakika sonra meydana geldi. İlginç bir şekilde, roket zaten dört statik yangın motoru testinden geçmişti ve yalnızca beşincisinde sorunla karşılaştı. Starship SN4 prototipi, o zamana kadar en uzun ömürlü prototip olmuştu.

►İlginizi çekebilir: Geçmişten Bugüne Uzay Kıyafetleri | 1.Bölüm

Starship SN7 Test Tankı Patlaması

Starship SN7 test tankı kasıtlı olarak havaya uçuruldu. SpaceX, 2020 Haziran'ında prototipini sınırlarının çok ötesine taşımaya çalışıyordu. Bu amaç uğrunda SN7'yi veri toplayabilmek için kasıtlı olarak patlattı. Patlamanın sağladığı bilgi, havacılık şirketi için bir başka önemli adım oldu. Patlamayı tetikleyen testler sırasında, SpaceX aracı, gerçek bir fırlatma sırasında süper soğuk yakıtı tutma yeteneğini test etmek için süper soğutulmuş sıvı nitrojen ile doldurulmuştu. Starship SN7 prototipinin patlamasının ardından Elon Musk Twitter'da: "Tank patlamadı, ancak 7.6 barda sızdırdı. Bu iyi bir sonuç ve 304L paslanmaz çeliğin 301'den daha iyi olduğu fikrini destekliyor. Bunu daha da ileri götürmek için kendi alaşımımızı geliştiriyoruz. Ayrıca sızıntının fazla olması patlamadan önce istenilen bir durumdur." açıklamalarında bulundu. Yazımda bu protipi felaket olarak algılamaktan çok bir istisna olduğunu belirtmek isterim.

►İlginizi çekebilir: Uluslararası Uzay İstasyonu ISS

SpaceX Starship SN8 İnişte Patladı

9 Aralık tarihinde Starship SN8 kalkışını gerçekleştirdi. SN8, önceki modellerine kıyasla çok daha karmaşıktı ve SpaceX'in yeni nesil Raptor motorlarından üçünü içeriyordu. Roketin, “belly flop” da dahil olmak üzere gökyüzünde bazı karmaşık hava manevraları yapması ve ardından fırlatma standının yanına güvenli bir şekilde inmesi bekleniyordu. Test uçuşunun yaklaşık % 90'ı iyi gitti. 50 metre uzunluğa sahip SN8, iniş noktasına ulaştı ama çok hızlı geldiği için inişi gerçekleştiremedi ve kalkıştan yaklaşık 7 dakika sonra adeta bir ateş topuna dönüştü. Elon Musk olaydan sonra hemen tweet atarak: "Mars, işte geliyoruz !" ifadelerini kullandı.

Musk ve ekibi, roketin potansiyel kaderinin farkında gibi görünüyordu ve daha önce SN8'in "tek parça halinde 3'te 1 iniş şansı" olduğunu açıklamıştı. SpaceX, Starship programı üzerinde çalışmaya devam etmek için ihtiyaç duydukları verileri testten aldığını belirtti. Peki SN8'in alevler içinde yükselmesindeki sebep neydi ? Musk patlama hakkında: “İniş yanması sırasında yakıt başlık tankının basıncının düşük olması, konma hızının yüksek ve RUD olmasına neden oldu, ancak ihtiyacımız olan tüm verileri aldık " açıklamalarında bulundu. Belki de bu patlama, şirkette daha yaratıcı yenilikleri ateşlemeye devam edecektir.

Northrop Grumman OmegA Fırlatma Aracı Programının İptal Etti

Northrop, geçtiğimiz yıllarda 800 milyon dolarlık finansman sağlamasına rağmen, bu yıl OmegA fırlatma aracı programının iptal edildiğini duyurdu. Araç, yalnızca ulusal güvenlik uzay fırlatma sözleşmeleri için United Launch Alliance ve SpaceX'e meydan okumak amacıyla tasarlanmış ve geliştirilmişti. Bununla birlikte, ABD Uzay Kuvvetleri ulusal güvenlik fırlatma sözleşmelerinin en son serisi SpaceX ve United Launch Alliance'a verildi. Roket, program iptal edilmeseydi 2021’de ilk uçuşunu gerçekleştiecekti.

Northrop Grumman sözcüsü Jennifer Bowman: "Şu anda OmegA fırlatma sisteminin geliştirilmesine devam etmemeyi seçtik ... Ulusal Güvenlik Uzay Fırlatma görevlerinde kilit bir rol oynamaya ve OmegA yatırımlarımızdan yararlanmaya devam etmeyi dört gözle bekliyoruz." dedi. İptal olan OmegA, Northrop Grumman için büyük bir darbe olarak görülmüyor. Şirket, NASA'nın SLS'si için katı roket güçlendiricilerinin yanı sıra ULA'nın Atlas V ve yakında çıkacak olan Vulcan roketlerinin geliştirilmesinden ve üretiminden sorumlu olmaya devam edecek.

İran’ın Zafar-1 İletişim Uydusu

İran bir dizi fırlatma hatasıyla uğraşıyor. 2019'da İmam Humeyni Uzay Merkezinde bir roket, fırlatma rampasında şiddetli bir şekilde patlayarak dumanın ve enkazın uzaydan görülmesine neden olmuştu. 2020 yılındak test ise o kadar dramatik değildi, ancak yine de başarılı olamadı. Savunma Bakanlığı uzay programı 9 Şubat 2020’de, Simorgh roketinin tepesine Zafar 1 adlı bir iletişim uydusunu yerleştirdi ve Kuzey İran'daki uzay merkezinden fırlattı. Ancak, Zafar 1 aracı, kalkıştan sonra Dünya'yı dolaşmak için gerekli hıza ulaşamadı.

Ahmed Hosseini İran devlet televizyonuna verdiği demeçte: " Taşıyıcının aşama-1 ve aşama-2 motorları düzgün çalışıyordu ve uydu, taşıyıcısından başarılı bir şekilde ayrıldı, ancak yolunun sonunda yörüngeye yerleştirilmek için gereken hıza ulaşmadı." açıklamalarında bulundu. Yine de İran bunu bir başarısızlık olarak değil, uzay programı gelişiminin önemli bir parçası olarak gördü.

Çin’in Long March Roketleri

Çin'in Long March 7A ve 3B roketi, yaklaşık bir ay boyunca iki planlı uçuş sırasında fırlatılamadı. Yeni Long March 7A roket görevi, gizli bir uyduyu eşzamanlı bir transfer yörüngesine yerleştirmeyi amaçlıyordu. Sonunda Çin, 7A'yı uydu haberleşme görevleri için ana roket olarak kullanmak istedi. Çin devlet medyası, fırlatma hatasına neyin sebep olduğuna dair çok az bilgi sağladı.

Long March 3B, Endonezya'nın Indosat Ooredoo ve Pasifik Satelit Nusantara ortak girişimi için inşa edilen geniş bant ve yayın iletişimi için yeni nesil bir uydu olan Nusantara Dua olarak da bilinen Palapa-N1'i taşıdı. Üç aşamalı Long March 3B'nin birinci ve ikinci aşamaları iyi performans gösterdi. Ancak, teknik zorluklar roketin başarısız olmasına, Palapa-N1 uydusunu yok etmesine ve enkazı Dünya'ya geri göndermesine neden oldu. Başarısızlığın nedeni kamuoyu ile paylaşılmadı.

Yazımızda bahsetmiş olduğumuz testlerden ve farklı tecrübelerden yararlanılacağımız 2021 yılı, uzay yolculuğu için daha başarılı bir yıl olacak gibi duruyor.

Yazar: Melisa Gülistan Cambaz

Kaynak:

► interestingengineering
► nasaspaceflight.com