Dijitalleşme pek çok sektör tarafından bir problem çözme ve verim artırma aracı olarak görülüp hızla entegrasyon sağlanmıştır.

Tüm dünya hızla dijitalleşirken Türkiye’de de bu alanda önemli adımlar atılmaktadır. Muhasebe ile başlayan dijitalleşme zamanla tüm alanlara ve tüm sektörlere yayılmaya başlamıştır. Amerika, Almanya ve Hollanda’nın başı çektiği “Enabling Digitalisation Index” listesinde Türkiye 48. Sırada yer almaktadır. Bu  sıralama bize almamız gereken çok yol olduğunun bir göstergesidir.



Medya, finans, sigorta, otomotiv, beyaz eşya sektörleri dijitalizasyona en çok uyum sağlayan sektörler olurken inşaat sektörü bu konuda tüm dünyada geri kalmıştır.

İnşaat sektörü çok çeşitli alt dallara sahip ve proje bazlı bir sektör olarak tanımlanabilir. Bu yapısından ötürü de yapılan her proje kendine özgüdür. Böyle bir sektöre yenilik getirmek oldukça zor ve zahmetlidir. Her şeyden önce büyük ölçeklere sahip inşaat dalları projelere yenilikçi çözümler getirmektense konvansiyonel olanı tercih edip güvenli tarafta kalmayı tercih etmiştir. Bundan dolayı da bu alandaki dijitalleşme ve inovasyonların adaptasyonu için uzun bir süre gerekmiştir. Bunun yanı sıra teknik ve finansal açıdan görülen yetersizlikler ile yatırımların geri dönüşünü alamama korkusu da dijitalizasyonu engelleyen sebeplere örnek olarak verilebilir.

İnşaat sektörü farklı departmanlardan oluştuğu için çok çeşitli dijitalleşme yöntemleri görülebilir. Bunlardan en yaygın olanlarına elektronik teklifleri, dijital tedarik platformlarını, uygulamaları, bulut tabanlı çözümleri, mobil çözümleri, 3 boyutlu lazer teknolojisini, drone teknolojisini, 3 boyutlu yazıcıları, robotik üretimi ve yapı bilgi modellemesini (BIM) örnek olarak verebiliriz.

 

İlginizi Çekebilir: 3D Yazıcılar İnşaat Sektöründe Söz Sahibi

Elektronik teklifler günümüzde oldukça yaygınlaşmıştır. Almanya’da kamusal inşaat projelerinin %80- 90’ı, İngiltere ve İtalya’da ise tamamı elektronik teklifler ile yapılmaktadır. Bu sayede ihalelerin daha verimli ve adil olması sağlanmış, maliyetler düşürülerek verimlilik arttırılmış ve aynı zamanda çevreye verilen zarar azaltılıp sürdürülebilirliğe katkı sağlanmıştır.

Kullanılan yöntemler arasında en önemli olarak görüleni ise yapı bilgi modellemesi (BIM) olmuştur. BIM kısaca tüm partnerlerin aynı anda erişebildiği, parametrik ve nesne tabanlı modellerin bulunduğu ve projeye ait bilgilerin paylaşıldığı bir dijital platform olarak tanımlanabilir.

 

Yapı bilgi modellemesi (BIM) mimarlık, mühendislik, inşaat yapıları ve altyapıyı daha verimli şekilde planlamak, tasarlamak, inşa etmek ve yönetmek için 3D model tabanlı bir süreçtir.




 

BIM sistemi herhangi bir yapıyı iki defa inşa etmektir;
"birincisi sanal" | "ikincisi ise fiziksel" olarak.

 

Sürecin anlaşılabilmesi için sistemin adımlarını kavramak gereklidir. İstanbul Teknik Üniversitesi sürekli eğitim merkezinde verilen eğitimin yapının adımlarının içerikleri şu şekilde oluşturulmuştur;

► BIM modeli ön hazırlıklarının yapılması
► 3D Modelleme oluşturulması (Statik, mimari ve mekanik)
► Copy/monitor
► Koordinasyon ve çakışma raporları
► Parametre tanımlanması
► Shop Drawing oluşturma ve etiketleme
► Elektronik metraj
► 4D Planlama, simülasyon hazırlanması ve otomatik ilişkilendirme

Geçmiş yıllarda, tasarım alanındaki zorluk ve yetersiz bilgi ile yapılan uygulamalar, günümüzde BIM (Yapı Bilgi Modellemesi) yazılımlarının gelişmesiyle revizyonların ve sorunların azaltılması hedeflenmiştir. Böylece BIM süreci zaman, maliyet, kapsam ve kalite açısından daha sağlıklı projelerin gerçekleştirilmesine olanak sağlanmıştır. Bilgisayar tasarım destekli araçları da inşaat firmaları tarafından tamamen benimsenmiştir. Bu sebeple firmalar proje ve proje süreçlerinde kullanıma başlamıştır.




BIM bütün proje paydaşlarının birlikte çalışmasını gerektirdiği ve desteklediği için projenin sağlıklı ve başarılı bir şekilde sonuçlanmasında büyük önem arz eder. Buildin Information Modelling, Mimar ve mühendisler arasındaki etkin bir iletişim oluşturacağını ve bu sayede dokümanlardaki hataların azaltılacağı amaçlanmıştır.

Hataların azaltılmasıyla işverenin talep ettiği zaman içerisinde gerçekleşebilecek olan revizyon miktarı da azalmaktadır. BIM’in uygulandığı projelerde, güvenilir maliyet tahminlerinin oluşturulması ve proje revizyonlarının azaltılmasından dolayı, işveren açısından kalite değişmeden düşük maliyet ve zamandan tasarruf edilerek proje ortaya çıkmaktadır.

 

Türkiye’de BIM kullanımı açısından önemli olan projeler ise İstanbul’da son yıllarda açılan metro ihaleleridir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistemler Daire Başkanlığı inisiyatif alarak bu alanda bir emsal oluşturmuş ve açtığı ihalelerde 5D BIM kullanılmasını zorunlu hale getirmiş, böylelikle firmaları BIM’e geçişe teşvik etmiştir. Kabataş – Mecidiyeköy – Mahmutbey Metro Hattını yapan firmanın mevcut sistemden BIM’e geçiş kararı raylı sistem işlerinde şartnamelerine eklenen BIM ile ilgili maddeler sayesinde olmuştur. Projeler ilerledikçe müşavirlik ve tasarım ekipleri değişmiş ve proje bazında BIM danışmanları ile çalışılmıştır.

 

İlginizi Çekebilir: İnşaat Mühendisliği İçin En İyi 5 Mobil Uygulama

BIM’in projeye etkilerini ele alırsak;

Şantiye hatalarında %41 oranına varan düşüşler sağlanmıştır.
İnşaat maliyetlerinde %23 düşüş görülmüştür.
Proje süreleri %19 azalmıştır.

Bunların yanı sıra üretkenlikte, rekabette ve iş veren memnuniyetinde artış görülmüş, sürdürülebilirliğe katkıda bulunulmuştur.

Dijitalleşme ve yapı bilgi modellemesinin bir sonucu olarak firmaların üretim etkinliğinin artması, sorunların öngörülebilmesi ve daha kolay çözülebilmesi, maliyetlerin düşmesi, proje sürelerinin kısalması gibi sonuçlar beklenmektedir. Bunlar şimdiden yapılan araştırmalar ile kanıtlanmıştır. Firmaların gelecekteki sürdürülebilirliğini sağlaması için dijitalleşmeye önem vermeleri gerekmektedir.

Bu yazı için katkılarından dolayı İnşaport yönetimine ve değerli yazarına teşekkür ederiz.

Yazar: İnş.Müh.(Stu) Ebubekir YILMAZER