BİLİMSEL YÖNETİMİN YARATICILARI SERİSİ-2 HENRY FAYOL 1841-1925

1841 yılında İstanbul'da doğan Fransız Henry Fayol, Taylor gibi bilimsel yönetim üzerine çalışmalar yapmıştır. Taylor'un çağdaşı olmasına rağmen garip bir şekilde birbirlerinden haberdar olmamışlardır. Fayol'un yaptığı önemli çalışmalarda Amerika kıtası ancak yıllar sonra Fransızca olan eserlerinin çevrilmesinden sonra haberdar olmuştur.

A- A+

01.01.2012 tarihli yazı 22593 kez okunmuştur.

Maden mühendisi olan Fayol yönetici olduğu dönemdeki tecrübelerini pratiğe dönüştürerek bilimsel bir format halinde sunup kendi olgularını ortaya koymuştur. Bu olguları ilk olarak 1916’da yayınladığı “Endüstriyel ve Genel Yönetim” kitabında gün ışığına çıkarmıştır. Ayrıca yönetimin üniversite müfredatında okutulması gerektiğini savunmuştur. Fayol yönetimde deneysel yaklaşıma inanmaktaydı. Ayrıca bir işletmenin faaliyetlerini tanımlayarak yönetimin de bu ana faaliyetlerden birisi olduğunu söylemiştir.

Fayol’a göre bir işletmede başlıca altı çeşit faaliyet bulunmaktadır:

Teknik Faaliyetler

Ticari Faaliyetler

Finansal Faaliyetler

Güvenlik Faaliyetleri

Muhasebe Faaliyetleri

Yönetim Faaliyetleri

Fayol bu fonksiyonlardan yönetim fonksiyonu üzerinde durmuş ve kendi adıyla özdeşleşen yönetimin 14 prensibini oluşturmuştur.

Fayol’un 14 yönetim prensibi:

İş bölümü: Yapılan işler bölümlerine ayrılarak işçilerin üzerine özelleşmesi sağlanarak uzmanlık üzerinde durmuştur.

Yönetim birliği: Bütün işçilerin tek bir yöneticiden direktif alması.

Yetki ve sorumluluk ilkesi: Yetkinin doğurduğu sorumlulukların yöneticilere yüklenmesi.

Merkezileşme ilkesi: Yetkilerin bölünmesinden çok bir merkezde toplanıp direktiflerin uygulanması.

Hiyerarşi ilkesi: Hiyerarşinin net ve akıcı bir şekilde uygulanması.

Disiplin: Fayol’a göre başarılı bir işletme disiplinden hiçbir zaman ödün verilmemelidir.

Hakkaniyet ilkesi: İşçiler arasında kayırmanın olmaması ve eşit muamele yapılması.

Kumanda birliği ilkesi: Direktiflerin tutarlı olması.

Personelin ödüllendirilmesi ve ücretleri : Personelin sistematik bir teşvikli ücret sistemiyle motive edilmesi

Genel çıkarların üstünlüğü ilkesi

Personelin devamlılığı ve denge: Mümkün olduğunca tutarlı personel politikası izlenmesi.

Düzen ilkesi : İşyerinde düzen ve tertibin devamlı olması.

Girişim ilkesi: İşletmenin girişime ve gelişmeye açık olması.

Birlik ruhu ilkesi: İşçi ve yönetim arasında birlik ve dayanışma olması.

Ortaya koyduğu ilkelere bakılarak Taylor’dan farklı olarak insan faktörünü göz önüne alarak prensiplerini ortaya koyup bilimsel yönetimde çığır açması ve günümüz yönetim uygulamalarına öncülük etmesidir.

Z.Metin Coşkun