Hidroelektrik Santrallerinde Kullanılan Vanalar

Hidroelektrik santrallerinde türbin bakım zamanında veya ani bir arıza durumunda türbini durdurmak, basınçlı suyun etkisini azaltmak ve cebri borudaki suyu tahliye etmek gerekir. Bu işlem vanalar sayesinde yapılır. Bu yazımızda hidroelektrik santrallerinde işlev gören vana ve vana çeşitlerinden bahsedeceğiz.

A- A+

01.12.2014 tarihli yazı 21341 kez okunmuştur.

Hidroelektrik Santral Türbin Bakım Arıza Enerji Elektrik Vana Mekanik

Santrallerde Kullanılan Vanalar

►Sürgülü vana
►Kelebek vana
►Küresel vana
►Konik vana
►Basınç düşürücü vana (Plunger)

►Sürgülü Vana; Baraj ve göletlerde ayar vanası ve deşarj vanası olarak kullanılır. Vana tam açık pozisyonda kesit daralması olmayacağından debi kaybı yaşanmak istemeyen yerlerde kullanılır.

Şekil 1: Sürgülü Vanalar

►Kelebek Vana; Kelebek vanaların yeri oldukça geniştir. Bunlar, türbin giriş vanası, tehlike ihbar vanası olarak kullanılır. Kumandası: el kumandalı çevirme volanlı, elektrik motoru ile, karşı ağırlık sistemi ve hidrolik güç ünitesi ile gerçekleşir.

Şekil 2: Yüksek Güçlü Türbin için Kelebek Vana

►Konik Vana; Gövde ve kapanma silindirinden oluşan iki parçalı, kontrol ve hat sonu deşarj vanasıdır.

Şekil 3: Konik Vana

►İlginizi Çekebilir: Elektrik Üretimindeki Önemli Aktör: Jeneratörler

Santrallerde Kullanılan Vanaların İşlevleri

►Tehlike İhbar Vanası; Bu işlev kelebek vanalar ile yapılır. Cebri boruda olabilecek muhtemel hasar durumunda, basıncın değişimine bağlı olarak kapanır. Bu sayede cebri boru ve ilgili tesisler daha fazla zarar görmeden kurtarılmış olur. Cebri boru girişinde kullanılır.

►Türbin Giriş Vanası; Bu işlev, kelebek vanalar ile yapılır. Türbinin hemen girişine yerleştirilir. Hızlı bir şekilde kapanarak türbinin susuz kalmasını sağlar.

Şekil 4: Cuniş HES Türbin Giriş Vanası-Kelebek Vana

►Türbin By-Pass Vanası; Bu sistem kelebek veya Plunger vana ile yapılır. Türbin giriş vanası kapandığı zaman cebri borudaki suyu by – pass etmek için ve koç darbesinden kaynaklanan yüksek basıncın oluşmasını önlemek için kullanılır.

Şekil 5: Cuniş HES Türbin By-pass Vanası

Türbin By-pass Vanası Çalışma Prensibi ve Şeması

Türbinin devreden çıkmasıyla birlikte türbin giriş vanası çok hızlı bir şekilde kapanır. Türbin giriş vanasının aniden kapanması cebri borudaki su hızlarının ani değişimine neden olur ve bu da koç darbesi adı verilen ani basınç yükselmelerine sebep olur. Bu ani basınç dalgalanmaları, cebri boru üzerinde çok büyük maddi hasarlara sebep olabilir. Böyle bir sistemde koç darbesinin oluşumunu engelleyebilmek için su hızındaki ani değişimi engellememiz gerekir. Türbin Giriş Vanası çok hızlı bir şekilde kapanırken Plunger Tip Türbin By – Pass Vanası çok hızlı bir şekilde açılacak, cebri boruda türbini besleyen su by – pass sisteminden tahliye edilecek bu sayede koç darbesi oluşumu engellenmiş olacaktır. Böylelikle türbin giriş vanasının çok hızlı bir şekilde kapatılması sağlanarak türbin koruma altına alınmış olacak ve cebri borudaki muhtemel su koçu hasarlarının da önüne geçilmiş olacaktır.

Şekil 6: By-pass Vanaları ve Diğer İşlevdeki Vanalar

►İlginizi Çekebilir: Hidroelektrik Santrallerinde Türbin Tipleri

►Yaylı Hava Vanası; Tehlike ihbar vanasının aniden kapanmasıyla cebri boruda düşük basınç meydana gelir. Meydana gelen düşük basınç yaylı hava vanasını açarak cebri boruya hava girişini sağlar ve düşük basınç oluşumunu engeller. Tehlike ihbar vanası açılıp cebri boru doldurulacağı zaman borudaki havanın tahliyesi yaylı hava vanasına entegre vantuzla gerçekleştirilir.

►Cebri Boru İzolasyon Vanası; Bu işlev kelebek vanalar ile yapılır. Türbinde, türbin giriş vanasında ve türbin by – pass vanasında olabilecek muhtemel arıza durumunda izolasyon vanası olarak kullanılır.