Thrust Reverser Sistemi |
Boeing 737
Havada süzülen metal yığını dev kuşların yere konduğu anda durdurmak güçtür. Bu nedenle çeşitli ilkeler doğrultusunda çeşitli frenleme sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemlerden biri de '' Thrust Reverser (Ters İtme)'' sistemidir. Bu yazımızda Boeing 737 uçaklarında thrust reserver sisteminin uçaktaki konumunu ve sistemin çalıştırma ilkelerinden bahsedeceğiz.
09.12.2014 tarihli yazı 27835 kez okunmuştur.
Uçaklardaki Temel Frenleme Sistemleri
Bir Boeing 737 ortalama 260 km/h hızla piste iniş yapar. Bir uçağın durmasında görev en büyük görev iniş takımlarına düşüyor. Çünkü iniş takımları gövde ile yer arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır. İniş takımlarında bulunan balatalar lastiklerdeki diske basınç uygulaması sonucu durdurma etkisi oluşturarak uçağın durmasına yardımcı olur. Balataların çoğu çelik ve karbondan imal edilirler.
Hava araçlarında bulunan diğer temel frenleme sistemlerine gelecek olursak; hava frenleri, park frenleri ve thurst reverse'lerdir. Çoğumuz çeşitli uçaklar ile seyehat etmişizdir. O zaman hava frenlerine (air braker) hepimiz şahit olmuşuzdur. (Şekil 1). Hava frenleri ile yavaşlatma ilkesi kanatların üzerinden geçen hava akımlarının yönünü değiştirerek basınç farkından uçağın yavaşlatmasını sağlamaktır.
Hava araçlarında bulunan diğer temel frenleme sistemlerine gelecek olursak; hava frenleri, park frenleri ve thurst reverse'lerdir. Çoğumuz çeşitli uçaklar ile seyehat etmişizdir. O zaman hava frenlerine (air braker) hepimiz şahit olmuşuzdur. (Şekil 1). Hava frenleri ile yavaşlatma ilkesi kanatların üzerinden geçen hava akımlarının yönünü değiştirerek basınç farkından uçağın yavaşlatmasını sağlamaktır.
Şekil 1. İniş Anında Hava Frenlerinin Çalışması
►İlginizi Çekebilir: Altimetre Çalışma Sistemi | Boeing 737
Thrust Reverser Fren Sistemi
Thrust reverser çalışması temel hidrolik sisteme benzemektedir ve etkilidir. Bu sistemin çalışması, motorun egzoz gazlarının yaklaşık 135º sapması ile gerçekleşir. Açı 90º'den ne kadar büyükse o kadar iyi verim alınır. Thrust reverse'leri belirli şartlar altında çalıştırılabilir. Uçuş esnasın çalıştırıldığı anda uçağa ani stall durumu verebilir ve uçak motoruna zarar verir.
Şekil 2. En Basit Şekli İle Thurst Reverser
B737-800 piste tekeri koyduğunda hızı yaklaşık 150 kt (260 km/h)'dır ve teker yere değdiğinde kokpitten pilot tarafından start verilerek sistem devreye girer. Boeing marka uçaklarda reverser kolu, throttle (gaz kolu) ile aynı mekanizma üzerine bağlıdır. Şekil 3'de bunu görebiliriz.
Şekil 3. Sarı Daire İçindeki ''Reverser Kolu (Kapalı)'', Kırmızı Daire İçindeki ''Throttle Kolları (Sağ ve Sol Motor)''
Şekil 4. Reverser Seviyeleri ve Açılış Pozisyonu
►İlginizi Çekebilir: CFM56 Jet Motoru ve Çalışması | Boeing 737
4 tane tasarlanmış reserver tipi vardır. Thrust reserverleri çalıştıran iki sistem tasarlanmıştır. Bunlar elektrikli kumanda sistemi ve mekaniki kumanda sistemidir. Mekaniki kumanda bu reserverleri hidrolik veya pnömatik sistemler ilkesine dayanarak çalıştırır. Thrust Reserver'ler kapalı konumda aerodinamik ile aynı yapıdadır yani uçağın aerodinamik yapısını bozmamaktadır. Pilot tarafından kumanda edildiğinde, fan duct hava akımının önünü kapatır ve hava yönünü saptırır.
Reverser Tipleri;
► Bucket door; Boeing 717, 727 ve Boeing 737-100-200)
► Pivoting door; Genelde Airbus uçakları kullanır.
► Cascade vane; Boeing 737-300-400-500-600-700-800-900
► Clamshell door; Eski tip JT8D Jet motorlarında kullanılır.
Bu çeşitli reverser tiplerine fotoğraflar ile örnek verelim.
Şekil 5. Bucket Door
Şekil 6. Pivoting Door
►İlginizi Çekebilir: Anti-Icing ve De-Icing Sistemi | Boeing 737
Şekil 7. Cascade Door
Şekil 8. Clamshell Door
Kaynak:
► Motor Kısımları Ders Notları
► Vikipedi
YORUMLAR
Aktif etkinlik bulunmamaktadır.
- Dünyanın En Görkemli 10 Güneş Tarlası
- Dünyanın En Büyük 10 Makinesi
- 2020’nin En İyi 10 Kişisel Robotu
- Programlamaya Erken Yaşta Başlayan 7 Ünlü Bilgisayar Programcısı
- Üretimin Geleceğinde Etkili Olacak 10 Beceri
- Olağan Üstü Tasarıma Sahip 5 Köprü
- Dünyanın En İyi Bilim ve Teknoloji Müzeleri
- En İyi 5 Tıbbi Robot
- Dünyanın En Zengin 10 Mühendisi
- Üretim için 6 Fabrikasyon İşlemi
- Enerji Yönetiminde Ölçümün Rolü: Verimliliğe Giden Yol
- HVAC Sistemlerinde Kullanılan EC Fan, Sürücü ve EC+ Fan Teknolojisi
- Su İşleme, Dağıtım ve Atık Su Yönetim Tesislerinde Sürücü Kullanımı
- Röle ve Trafo Merkezi Testlerinin Temelleri | Webinar
- Chint Elektrik Temel DIN Ray Ürünleri Tanıtımı
- Sigma Termik Manyetik Şalterler ile Elektrik Devrelerinde Koruma
- Elektrik Panoları ve Üretim Teknikleri
- Teknik Servis | Megger Türkiye
- Güneş Enerji Santrallerinde Yıldırımdan Korunma ve Topraklama
- Megger Türkiye Ofisi
ANKET