Elektrik Sigortası İle Kaçak Akım Rölesi Arasındaki Farklar

Elektrik sigortası ile kaçak akım rölesinin benzer görevleri olmasına rağmen insan ve tesis koruması kapsamında farklı görevleri bulunmaktadır. Elektrik sigortası ve kaçak akım rölesi nedir? Nasıl bir koruma yaparlar? Aralarındaki fark nedir? gibi soruların cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz...

A- A+

19.06.2015 tarihli yazı 132929 kez okunmuştur.

Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstriyel tesislerde veya özel işletmelerde can ve mal kaybına karşı elektriksel olarak koruma yapmamız gerekmektedir. Bu koruma elektriğin üretildiği yerden başlayarak son kullanıcıya kadar devam eder. Özellikle son kullanıcılarda korumayı genelde elektrik sigortaları ve kaçak akım röleleri ile sağlarız. Yazımızın devamında, elektrik sigortası ve kaçak akım rölesi nedir, nasıl çalışır? incelemesini yapıp, aralarındaki farklara değineceğiz.

Elektrik Sigortası Nedir?

Elektrik sigortası devre elemanlarının ve devreye bağlı alıcıların zarar görmesini engelleyerek oluşabilecek kaza ve arızalara karşı koruma sağlamak için devreyi belli bir akıma kadar açmaz. Devreden geçen akım sigortanın hassasiyetine göre belirli olan akım değerinin üstüne çıktığında, sigortanın özelliğine göre sigorta devreyi farklı şekillerde açar.

Otomatik Elektrik Sigortası

Elektrik dağıtımı ile ilgili ihtiyaçlar konut, ticari ve endüstriyel sektörde sürekli gelişmektedir. Otomatik sigortalar bu ihtiyaçları karşılamak üzere tasarlanmış olup, elektrik tesisatında etkin ve güvenilir bir koruma sağlar. Otomatik sigortalar, korumalı terminalleri ile hatalı kablo bağlantısına izin vermez. Kablolama sırasında kablonun tam olarak terminale yerleştirilmesini sağlar.

Sigortanın üzerindeki ihbar göstergesi, mandal pozisyonundan bağımsız olarak kontak pozisyonunun görülmesini sağlar. Bu özelliğiyle arıza süresini minimuma indirir ve tesisatta güvenli müdahaleyi sağlar. Etiketleme sistemi ile hangi hatta problem olduğu sigorta üzerinden kolaylıkla anlaşılabilir.

Otomatik sigortalar, çok geniş bir aksesuar serisine sahip olup, aksesuarların vidasız bağlantı özelliği sayesinde hızlı montaj olanağı ile kullanıcıların tüm ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Kaçak Akım Rölesi Nedir?

Kaçak akım rölesi, bir elektrik devresinde başta insan olmak üzere devreye, devre elemanlarına ve devreye bağlı cihazlara büyük ölçüde zarar veren kaçak akımı fark ederek devreyi açar. Böylelikle oluşabilecek olumsuz sonuçları engellemiş olur. Bunu yaparken faz-nötr dengesini baz alır. Fazdan giren akım nötrden çıkar ve bu iki akım birbirine eşit olmalıdır. Yani devreye giren akımla çıkan akım değerleri farklı ise devreye kaçak akım rölesi müdahale ederek devrenin elektriğini keser.

Kaçak Akım Rölesi

Kaçak Akım Rölesi'nin Görevi Nedir?

Kaçak Akım Rölesi’nin görevi, yalıtım hatasından kaynaklanan hata akımını algılamak ve algılanan kaçak akım değerinin belirlenen değerlerin üzerine çıkması durumunda bağlı bulunduğu devreyi kesmektir. 30mA’da Hayat (İnsan Koruma), 300mA’da da Tesisat (Yangın Koruma) koruma fonksiyonunu gerçekleştirir.

Kaçak Akım Rölesinin Çalışma Prensibi

Kaçak akım rölesi, içinde bulunan toroid içerisinden geçen, devreye giren ve devreden çıkan akımların birbirine eşitliği ilkesi ile ürün koruma gerçekleştirir. Devreye giren ve devreden çıkan akım birbirine eşitse manyetik akı oluşmamaktadır. Devre üzerinde olası bir kaçak akım olması durumunda ise toriod üzerinde akım dengesizliği sonucu fark oluşur. Bu fark kaçak akım rölesi tarafından algılanarak devre üzerindeki enerji çok kısada bir sürede kesilir, böylelikle kaçak akım oluşmasını önlenir.

İkisi de Koruma Amaçlı İse Aralarındaki Fark Nedir?

Hem otomatik sigorta hem de kaçak akım rölesi elektriğin olumsuz yönlerine karşı, can ve mal güvenliğini korumak için vardır. Fakat korurken farklı sistemleri kullanarak farklı ölçütlerde devreyi açarlar. Önemli iki farktan birincisini insan hayatını koruma olarak açıklarken, ikincisini de tesis ve yangından koruma diyebiliriz.

►İnsan Hayatını Koruma

İnsan vücudu dinamik bir iletken ile temas ettiği zaman diğer iletkenler gibi davranarak üzerinden akım geçirir. Vücudumuz, kuru ortamda 50V'a kadar, ıslak ortamda ise 12-25V'a kadar ancak dayanabilir. Üzerimizden geçebilecek birkaç miliamperlik akım bile nefes alışımızı ve kan dolaşımımızı ciddi bir şekilde etkilemeye yetecektir. İnsan vücudu maksimum 30 mA'e kadar dayanabilmektedir.

Sigortaları en sık 10A veya 16A veya 32A olarak görürüz. Devreden geçen akım, sigortanın özelliğine göre belli olan akım değerine ulaşmadan hayatta devreyi açmaz. Dolayısı ile bu tür değerlerde insan hayatını korumak imkansızdır.

Oysaki kaçak akım röleleri devreye giren ve çıkan akımın eşitliğine göre çalıştığı için giren ve çıkan akım farkının 30 mA olması insan hayatını koruyabilir. 30 mA'lik kaçak akım rölesi insan hayatını korumak içindir ve 15-30 mA arası bir kaçak akım durumunda devreyi her an açabilir durumdadır.

►Yangın ve Tesis Koruma

Yangın için ise sistemin hatalı yalıtımı veya zamanla deforme olmuş ve zayıf izoleli bir kablo yeterli bir nedendir. Bu nedenlerden dolayı kaçak akım kaçınılmaz olur ve bu akım yalıtımı sağlayan etkenleri vs. ısıtarak yangına sebebiyet verir. Bu yüzden sistem olası bir kaçak akımda yangın çıkarabilecek sıcaklığa erişmeden sisteme müdahale edilmelidir.

Tesislerde kullanılacak elektrik akımı yüksek olduğundan genelde yüksek gerilim sigortaları kullanılır. Dolayısıyla devreden geçebilecek olası bir kaçak akım da sigorta eşik değerine kadar devreyi açmaz. Geçen bu yüksek akım devrede ısının artmasına neden olur ve yalıtımı yapan zayıf maddeleri ve zayıf izoleli kabloların yangın çıkarmasına neden olabilir.

Yapılan deneylerde kullanılan malzemelerden yangına karşı korumanın en zayıfının, 300 mA'e kadar olan elektrik akımının oluşturacağı ısıdan etkilenmemesi 300 mA'lik kaçak akım rölesini yangın ve tesis koruma adına kaçınılmaz kılmıştır.

Kaynak:

► Viko
► ShuntTech