Ekonomiden sonra enerji krizi kapıda

Son dönemde elektrik tüketimi azalan Türkiye'yi ekonomik kriz sonrası enerji krizi bekliyor. Kriz ortamı nedeniyle gerileyen elektrik tüketimi, enerji yatırımlarında rehaveti de beraberinde getirdi. Şu anda arzın talebi karşılama oranında bir sıkıntı bulunmuyor olsa da uzmanlar, krizin hafiflemesi sonrasındaki üretim artışıyla birlikte 'elektrik arz krizi'nin yaşanabileceği uyarısında bulundu. Bu nedenle enerji yatırımlarına bugünden ağırlık verilmesi gerektiği belirtildi.





Finansman sıkıntısı var


Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi tarafından çarşamba günü düzenlenen "Enerjinin Güncel Sorunları" başlıklı panelde konuşmacılar özellikle arz güvenliği konusuna dikkat çektiler. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Budak Dilli, arz güvenliği sorunun temelinde dışa bağımlılığın yattığını belirterek, doğalgazda dışa bağımlılığın ise 1990-1991 dönemindeki politikalardan kaynaklandığını belirtti. Dilli, özel sektörün bürokrasiye yönelik serbest piyasa modelinin benimsenmediği eleştirilerine cevap vererek, özel sektörün garantilerle iş yapmak istediğini ve bunun serbest piyasaya aykırı olduğuna dikkat çekti. Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı Önder Karaduman ise gelecek dönem için kapasite artışına ihtiyaç bulunduğunu ve bunun özel sektörden beklendiğini belirterek, finansman bulmakta zorlanıldığına dikkat çekti.

Karaduman, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na (EPDK) yapılmış birçok yeni lisans başvurusu bulunduğunu ancak santrallerin inşaat ilerlemesi düzeyinin yüzde 16'lar seviyesinde olduğunu kaydetti. Karaduman, kamunun elektrik iletim şirketi TEİAŞ'ın ise kendi yatırım planında bulunan konuları özel sektöre yüklediğini ifade etti.





Strateji yoksunluğu


Türk Ekonomi Bankası (TEB) Danışmanı Hakan Özyıldız, Türkiye'nin öncelikli sorununun stratejisinin bulunmamasından kaynaklandığını ve bunun yatırımcıları zorladığını kaydetti. EPDK'nın bütün şirketlerin girdi, finansman ve işletme maliyetlerini tek tek denetlemesi gerektiğini belirten Özyıldız, her şeyin maliyete yazılıp yazılmadığının kontrol edilmesi gerektiğini kaydetti. Özyıldız, kamunun yatırım önceliklerini enerjiye vermesi gerektiğini belirterek, "Ekonomi büyürken enerji tartışmalarına başlayacağız" dedi. Kredi garanti fonu modelinin kullanılabileceğini belirten Özyıldız, hazinenin prim karşılığında garanti verebileceğini ancak özel sektörün de taşın altına elini koyması gerektiğini kaydetti. Özyıldız, iyi proje seçiminin de önemine dikkat çekerek, lisans vermenin sürecin sadece bir parçası olduğunu, projenin fizibl olup olmadığına bakılması gerektiğini vurguladı.





Türkiye'de elektrik pahalı


Komite, enerji sektörüne yönelik bir de rapor hazırladı. Rapora göre Türkiye yerli enerji kaynaklarını geliştiremiyor. Bu nedenle gelecek dönemde talebi karşılama konusunda sıkıntı olacak. Elektrik fiyatları ise bazı ülkelere göre yüksek. Türkiye'deki elektrik fiyatları kişi başına milli gelire göre hesaplandığında 12.6 cent/kWh olurken, Polonya'da da bu rakam geçerli. Ancak bu rakam Kore'de 5.9 cent/kWh düzeyine kadar geriliyor. İngiltere ise 13.3 cent/kWh ile Türkiye'den daha pahalıya elektrik tüketiyor. Gelecek dönemde arz güvenliği için enerji verimliliğinin arz kaynağı olarak ele alınması gerekecek. Enerji tüketiminde yerli kaynaklara öncelik verilmesi, petrol, doğalgaz, kömür aramalarına öncelik verilmesi önerildi. Bunun yanı sıra enerji sektöründe faaliyet gösteren kuruluşların dikey entegrasyona göre birleştirilmesi gerektiğine de dikkat çekilerek, mevcut yapının ihtiyaçlara yaramadığı vurgulandı.





ÖZEL SEKTÖR GARANTİ İSTİYOR


Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Budak Dilli, özel sektörün bürokrasiye yönelik serbest piyasa modelinin benimsenmediği eleştirilerine cevap vererek, özel sektörün garantilerle iş yapmak istediğini ve bunun serbest piyasaya aykırı olduğuna dikkat çekti.

Kaynak: Referans