Tahkimde Türkiye kazandı, İran 760 milyon dolar ödeyecek

Bu kararın ardından İran, Türkiye'ye 760 milyon dolar ödeme ve doğalgazda indirim yapacak.





Türkiye ile İran arasında doğalgaz alımına yönelik olarak yaklaşık 5 yıldır devam eden tahkim davası Türkiye lehine sonuçlandı. İran ile fiyat müzakerelerinde bir sonuç alamayan Türkiye'nin Mart 2004 tarihinde uluslararası tahkim gündemine taşıdığı uzlaşmazlık, Türkiye'nin haklı bulunmasıyla tamamlanmış oldu. İran'ın kontrat yükümlülüklerini yerine getirmediği gerekçesiyle Türkiye'ye yani tahkimin Türkiye tarafı olan BOTAŞ şirketine ortalama 760 milyon dolarlık ödeme yapması gerekeceği öğrenildi. Bu konunun iki ülke arasında fiyat müzakerelerine de taşınabileceği ve İran gazının maliyetinin düşebileceği kaydedildi. Bu nedenle BOTAŞ'ın düşecek olan maliyetlerini gelecek aylarda tüketicilere indirim olarak yansıtabileceği ifade edildi.





5 yıllık fazla ödeme iade


Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2003 yılında İran ile başlattığı fiyat pazarlığı görüşmelerinden sonuç alamayınca 2004 yılında ilk etapta tahkime başvurmuş ancak ikili görüşmelerde sorunun çözüleceği umuduyla mahkeme süreci başlatılmamıştı. Daha sonra Türkiye'nin gösterdiği hakem konusunda sıkıntılar yaşanmış ve süreç uzamıştı. 2003-2004 döneminde gündeme gelen uzlaşmazlık Türkiye'nin fiyat indirimi istemesi ve İran'ın gazı sınırda teslim ediyor olmasına rağmen Rus gazından dahi daha pahalıya sattığı gerekçesiyle başlamıştı. İran tarafının bunu kabul etmemesi ve uzlaşma sağlanamaması nedeniyle yıllardır İsviçre merkezli tahkim süreci yaşanmıştı. Bu tahkim süreci devam ederken ikili görüşmeler de sürmüş ancak yine de sonuç elde edilememişti. İran tarafının yapacağı ödeme ise Türkiye'den 2004 yılının mart ayından itibaren bugüne kadar olan dönemde yaşanan sıkıntılar nedeniyle olduğu ifade edildi.





İran, taahhüdünden az gaz veriyor


Türkiye tahkime gitmeden önce Rus gazının fiyatına göre yüzde 10'a varan oranda bir indirim istemiş ve bunun yanı sıra yüzde 85 olan "Al ya da öde" oranının ise yüzde 75'e indirilmesini talep etmişti. Tahkim süreci başladıktan sonra 2007 yılında İran ile Türkiye yeniden masaya oturarak yeni bir enerjide işbirliği anlaşması imzaladı. Bu anlaşmada İran gazının Türkiye üzerinden Avrupa pazarına taşınması da bulunuyor. Böylece İran tarafının isteği, tahkimin başladığı tarihten 3 yıl sonra kabul gördü ancak bu konuda pratikte bir ilerleme sağlanamadı. Türkiye'nin İran'ı uluslararası tahkime şikâyet etmesindeki nedenlerden birisini ise gaz arzının sürekliliğini sağlayamaması oluşturuyor. 2007 yılından itibaren İran'dan yılda 10 milyar metreküp doğalgaz alınması gerekirken İran tarafı 2007 yılının son ayında başlayarak dönem dönem gaz kesintilerine gitti. Türkiye şu anda da İran'dan günlük 28 milyon metreküplük yerine 15 milyon metreküp gaz alıyor.

Kaynak: Referans