Ayın Karanlık Yüzü

Neden Ay bize hep aynı yüzünü gösteriyor? Bu soru da diğer pek çok astronomik soru gibi henüz gözlem şartları çok zayıfken belki de sadece çıplak gözden ibaret olduğu dönemlerde, zamanın çok yönlü bilim adamları tarafından çözüldü. Aslında cevap, Ayın Dünya etrafında ve kendi ekseni etrafında dönüş sürelerinin aynı denilecek kadar yakın olmasında gizli. Yani Ay kendi etrafına hareket ederken Dünyanın görüş alanından çıkması gereken noktaları bu sırada Ayın aynı yönde Dünyanın etrafında hareket etmesiyle Dünyanın görüş açısı içerisinde kalmaya devam ediyor. Ayın dünya etrafındaki yörüngesinin elips olması, ayın dünyadan uzaklaştıkça dünya etrafındaki hızın daha az olmasına sebep oluyor ve bu durum da ayın Dünyamızdan görünen kısmını %50 yerine %60 olmasını sağlıyor. Ayın bazen güney bazense kuzey kutbuna doğru çok dar bir açıyla dönük olmamızın sebebi bu.

"Dünyadan Asla Gözükemeyen Ay Yüzeyi"

Peki ya diğer %40? İşte bu kısım asla yüzünü Dünyaya dönmedi ve Güneş sistemi standartlarında bir felaket olmadıkça da dönmeyecek. Ayın konuma göre diğer kısımları kadar aydınlık olabilen bu dilim, Dünyadan görünmediği için karanlık lakabını aldı ve kimi zaman daha doğru tabi olan “Ayın öteki yüzü” şeklinde anıldı. Elbette insanlık hiçbir zaman gözlerinin görebildiğiyle yetinmedi ve görmek istediğini gözünün önüne taşıdı.

1950li yıllardan başlanarak yapılan uzay çalışmalarında göremediğimizin fotoğrafını çekmeyi başardık ve coğrafik ve görsel olarak görülenden epeyce farklı bir Ayl ile karşılaştık.

Başta Pink Floyd’un efsane albümü “dark side of the moon” olmak üzere pek çok sanatsal esere de ilham kaynağı olmuş bu manzarayı, fotoğraftan değil, Apollo projesi doğrultusunda Ay çevresindeki araştırma görevleri sırasında çıplak gözle görebilen ilk insanlar ise şöyle;

• 
  Apollo 8: Frank Borman, James Lovell, William Anders


• 
  Apollo 10: Thomas Stafford, Eugene Cernan, John Young


• 
  Apollo 11: Neil Armstrong, Edwin Aldrin, Michael Collins


• 
  Apollo 12: Charles Conrad, Alan Bean, Richard Gordon


• 
  Apollo 13: James Lovell, Fred Haise, John Swigert


• 
  Apollo 14: Alan Shepard, Edgar Mitchell, Stuart Roosa


• 
  Apollo 15: David Scott, James Irwin, Alfred Worden


• 
  Apollo 16: John Young, Charles Duke, Thomas Mattingly


• 
  Apollo 17: Eugene Cernan, Harrison Schmitt, Ronald Evans

Son olarak NASA’nın faal çalışmalarından olan ikiz uzay araçları Grail’ler karanlık yüzle ilgili yeni fotoğraflar yolladı. Uzay araçlarının üzerindeki kameralarla beraber 900 kilometre çapındaki “Mare Orientale” krateri ve 149 kilometre çapındaki “Drygalski” kraterinin çok verimli gözlemleri yapıldı.

"Çamaşır Makinesi Büyüklüğünde Uzay Aracı"

MIT ve NASA işbirliği ile Ayın çekim gücünü incelemek için uzaya gönderilen aynı yapıdaki ve her biri bir çamaşır makinesi büyüklüğünde olan iki araç, henüz görevin başında işlevini gösterdi. Grail ikizlerinin Aya 55 kilometre yaklaşacağı göz önüne alınırsa ilerleyen zamanlarda Ay haritalarımız çok daha detaya sahip olabilecek.

BAYCAN KARABAĞ