Enerjiyi Mükemmelleştirmek |
Tres Amigas Projesi-Teksas

Dünyadaki mevcut en büyük sorunlarından biri olan enerjinin arz ve talebindeki eksi makas talep yönünde giderek artan bir şekilde açılırken yenilenebilir kaynakların önemi buna paralel olarak gün geçtikçe artıyor. 21. yüzyılın yeni dünyası yenilenebilir enerji kaynaklarını temel enerji kaynaklarından biri olarak görürken, eski sistemlerin eksik ve olumsuz yönleri de ortadan kaldırma peşinde. Enerjiyi kayıpsız olarak iletmek de yeni enerji düzenin en büyük amaçlarından biri. Amerika’da 2010 yılında başlatılan Tres Amigas projesinin amaçlarından biri de yeni kurulan enerji santrallerinin elektriğini süperiletken teknolojisini kullanarak kayıpsız iletmek.

 

Projenin uygulama alanlarından olan Texas rüzgar ve güneş enerjisi bakımından Amerika’nın en verimli bölgelerinden. Bu bölgede kurulacak ve kurulmuş olan rüzgar ve güneş santrallerinin enerjisi kayıpsız olarak iletilmesi planlanıyor.

Proje de geleneksel iletim kabloları yerine yerden döşenecek olan süperiletken kablolar kullanılması planlanıyor. Bakır veya alüminyuma göre yaklaşık 100 kat daha güçlü iletken olan bu kablolar kolay kurulumu, sıcaklık veya manyetik alan yaymaması, daha az yer kaplaması gibi bir çok nedenle geleneksel yöntemlere ağır basıyor.

Kurulması planlanan 5 megawattlık istasyon için kullanılacak olan süperiletken kablolor eğer geleneksel yöntemlerle modellenmiş olsaydı ancak 765kV bir santralin enerjisini ancak iletebilecekti.

Süperiletken kablolar aslında dünya da teknolojik açıdan üstün bölgelerde uzun süredir ticarileşmiş durumda. New York, Detroit, Tokyo, Seul gibi bölgelerde dağıtım şebekelerinde güvenilirlikle kullanılıyor. Ancak bu kabloların hepsi alternatif akımı taşınımı için kullanılmakta. Bu proje de ise üretilen elektriğin doğru akım olarak taşınması merkezi ve etkin bir şekilde yerleştirilecek olan alternatif akım dönüştürücülerle birlikteyse çok daha etkin ve verimli bir sarmal yapı oluşturulması düşünülmekte. (Doğru akım olarak taşıma fikri devasa üretimli tek merkezli kaynaklar için düşünülen bir fikir uygulaması da oldukça zordur.) Öncelik olarak Texas’da konumlandırılan istasyon ile şehrin enerjisi bütünüyle süperiletken kablolarla iletilmiş olacak.

Projede kullanılacak olan nitrojen bazlı süperiletken Ancak bu kablolar DC istasyonu için ancak orta seviye (100-300kv) voltaj seviyelerinde tam randımanlı olarak çalışıyor. Yüksek voltaj seviyelerinde yine geleneksel yöntemlerle taşıma devam edecek gibi görünüyor.

Projede ayrıca uzun mesafeli taşımalar için kullanılmakta olan VSC teknolojisi kullanılacak (Voltajage Source Conventer). Hemen hemen her seviyede voltajın yönünü ve büyüklüğü ayarlayabilen VSC teknolojisi, enerji kayıplarını azaltan bir başka yöntem. Dahası bu teknolojiyle elektriğin çoklu istasyonlar tarafından taşınması da mümkün hale geliyor. Böylece istenilen üreticiden alınan elektrik yine istenilen tüketiciye ulaştırabiliyor.

Batı Avrupa’da da yeni inşa edilen iletim hatları VSC teknolojisi kullanılıyor. Artık yeni enerji kaynaklarının elektriği bu sistemlerle taşınacak. (mavi çizgiler amaçlanan yeşil çizgiler inşa halinde olan kırmızı çizgiler bitmiş hatları göstermekte) Proje Amerika’da ortaya çıksa da özellikle Avrupa Birliği’nin tek bir enerji santrali gibi çalışmasını sağlayabilir. Nitekim Avrupa’da son yıllarda çalışmalarını ortak bir enerji ağı kurma yönünde geliştirmekte.

Enerjiyi üretmek kadar onu iletmek de en az onun kadar ciddi bir mesele. Herkes için her yerde ucuz ve ulaşılabilir bir enerji olgusundan söz etmek için eski gelenekselleşmiş yöntemleri süratle terk etmek gerekiyor. Özellikle dünyanın yöneldiği yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaşması dahası fosil yakıtların yerini alabilmesi için bu tarz yenilikçi çözümlere büyük ihtiyaç duyulmakta.
 

KAYNAKLAR

►http://sanantoniosustainableliving.blogspot.com/2009_11_01_archive

►http://www.neuralenergy.info/2009/06/hvdc.html

►http://memagazine.asme.org/Articles/2010/December/Nationalizing