Endüstriyel Elektronikte Kullanılan Devre Elemanları

Teknik devre elemanları hızla sanayileşen dünyada sosyal, ekonomik ve kültürel kalkınmanın en önemli faktörleri arasında sayılır. Bu nedenle elektronik cihazlar gün geçtikçe artan insan ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde modellenerek tasarlanmaktadır. Elektronik devre elemanları ne için kullanılmalıdır? Çeşitleri nelerdir ve ne işe yarar? Hızlı ve sürekli üretim nasıl sağlanmalıdır? Yapılan işin istenen özelliklerde olması nasıl sağlanır? Hepsi ve daha fazlası yazımızın devamında…

A- A+

30.07.2015 tarihli yazı 18311 kez okunmuştur.

Devre elemanlarında hızlı ve sürekli üretim; işleme, montaj, bakım ve onarım, teknik elemanlarının aynı dili kullanmaları ve bir bütün halinde programlamaları ile sağlanır. Bu elemanlarla yapılan işin istenen özelliklerde olması kullanılan teknik elemanların; elektrik devre şemalarını eksiksiz okuma ve bu şemaları birebir uygulamaları ile sağlanır. Şimdi elektronik devre elemanlarının çeşitlerini ana hatlarıyla ve ne işe yaradıklarını maddeler halinde inceleyelim.

Şekil 1: Endüstriyel Elektronikte Kullanılan Elemanlar

►İlginizi Çekebilir: Güç Elektroniği ve Endüstriyel Alanda Karşılığı

► Devre Elemanları: Elektrik devresinin meydana gelebilmesi için kullanılan parçanın geneline verilen addır.

► Elektrik Devresi: Direnç, kondansatör, güç kaynağı ve iletim hattının bir araya gelerek oluşturduğu devrelerdir.

► Pil: Elektrik devresi için enerji sağlayan elemandır.

► Pil Yatağı: Pilin yerleştirilip (+) ve (-) kutuplarını bulunduran yerdir.

► Lamba: Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren elektrik devresi elemanıdır.

Şekil 2: Akıllı LED Ampül

►İlginizi Çekebilir: Dünyanın En Verimli LED Lambaları

► Bağlantı Kablosu: Devredeki elemanlar arasındaki bağlantı ve elektriğin iletilmesini sağlayan, iletken maddeden (bakır, demir, gümüş, altın vb.) yapılan tele ‘‘bağlantı kablosu’’ denir.

► Anahtar: Devreden geçen akımın, kesilip iletilmesini sağlayan devre elemanıdır.

► Ampermetre: Bir elektrik devresindeki akımın şiddetini ölçmek için kullanılan devre elemanıdır. Devreye seri bağlanır.

► Voltmetre: Devredeki herhangi iki nokta arasında oluşan potansiyel farkı ölçmek için kullanılan devre elemanıdır. Noktalar arasına ise paralel bir şekilde bağlanır.

► Multimetre: Akım, gerilim ve direnç değerlerini ölçen alete ‘multimetre’ denir.

Şekil 3: Dijital Multimetre

►İlginizi Çekebilir: Ölçüm Çihazı Özellikleri ve Kullanımı

► Üreteç: Elektrik kaynaklarına denir.(pil, akü, batarya…)

► Batarya: Devreye üreteç bağlanmasına ‘’batarya’’ denir.

► Direnç: Elektrik akımının akmasına direnç gösteren ve bu sırada Ohm kanununa göre uçları arasında gerilim düşümüne sebep olan devre elemanına ‘’direnç’’ denir.

► Kondansatör: İki iletken levhanın yalıtkan bir ortamda yan yana gelmesi ile yapılır. Devredeki gerilim durumuna göre, kapasite özelliklerini ve değerlerini ortaya çıkarır.

► Bobin: İletkenlerle yapılır. Devrenin elektromanyetik özelliklerini yerine getirir.

► Diyot: P ve N özellikli iki farklı kristal elemanın belli ölçüde bir araya getirilmeleriyle oluşur. Devredeki akımı tek yönde geçiren elemandır.

Şekil 4: Diyot Çeşitleri

►İlginizi Çekebilir: Diyot Nedir? Diyot Çeşitleri Nelerdir?

► Transistör: Yarı iletken malzemelerden yapılmış elektronik devre elemanıdır. Yapısında P ve N yarı iletken kristal yapılar
kullanılmıştır.(PNP ve NPN)

► Entegre Devreler: Yarı iletken modeller ile tasarlanmış ince bir ya da daha fazla yüzey üzerine yerleştirilmiş bir elektronik devrelerdir.(çip, mikroçip, kırmık, tümleşik devre, yonga…)

► LDR: Üzerine gelen ışığın şiddetine göre direnç değerlerini değiştiren devre elemanıdır. Işık şiddeti ile direnç ters orantılı olarak değişir.

► UJT: İki yarı iletkenin birleşmesinden oluşan tetikleme elemanıdır. UJT, dimmer, zamanlayıcı, osilatör vb. devrelerinde kullanılır.

► Tristörler: Dört yarı iletkenden oluşan devre elemanıdır.

Şekil 5: BT151 Model Tristör

►İlginizi Çekebilir: Tristör Nedir?

► Diyaklar (Diak): İki yönde de akım geçirebilen devre elemanına diyak denir. AC’ de kullanılan diyot anlamına da gelmektedir. Tetikleme ucu olmayan iki tristörün birleşmesinden oluşmaktadır.

► Triyaklar (Triak): Sekiz yarı iletkenin birleşmesinden oluşmuş, iki yönden de akım geçirebilen güç kontrol elemanına ‘’triyak’’ denir.

► SCS ( İki kapılı tristör): P ve N tipi dört yarı iletken maddenin birleştirilmesiyle elde edilmiş, iki tetikleme ucuna sahip elemanlara ‘‘SCS’’ denir.

Günümüzde her türlü cihazın içerisinde elektronik devre elemanları bulunmaktadır. Devre elemanların tam olarak işlevini bilemeye biliriz. Fakat karşımıza çıktığında yukardaki tanımlar dahi hayatımızı kurtarabilir.

HAZIRLAYAN

Hatice UÇAN - Abdullah DİK

Kaynak:

► Balıkesir Üniversitesi Ders Notları
► MEB